New Delhi, Lber 08: U Myntri Rangbah Duh, u Narendra Modi, u la ai jingkren ha ka Post Budget Webinar halor ka phang‘Health and Medical Research’. Kane ka dei kaba khyndai ha ka thup ki 12 tylli ki webinar ba la pynlong da ka Sorkar ban twad jingmut na ka bynta ka jingpyntreikam ia ki jingpynbna hapoh ka mang tyngka 2023 jong ka Sorkar Pdeng.
Ha ka jingai jingkren jong u, u Myntri Rangbah Duh u la ong dei ban peit ia ki kam ai jingsumar katkum ki rukom treikam shuwa bad hadien ka khlamCovid. U la ong ba kane ka khlam ka la buh jingeh watia ki ri kiba riewspah tam ruh.
U la ong ba ka khlam ka la wanrah ia ka jingphaikhmat baroh kawei ka pyrthei sha ki kam ka koit ka khiah katba ka India ka la iaidshakhmat da kaba peit bniah ia ka bha ka miat.
“Kadei namar kane ba ngi la wanrah ia ka jingpyrkhat sha ka pyrthei – Kawei ka Pyrthei kawei ka Koit ka Khiah.Kane ka kynthup ka koit khiah kaba pura jong baroh ki jingim – ki briew, ki mrad bad ki jingthungjingtep.
U Myntri Rangbah Duh u la ban biang halor ki jingshem kiba la wan ha kaba iadei bad ka jingpynbiang mar ha ka por jong ka khlam bad u la ong ba kane ka la long ka kam kaba pynkhuslai.
U la ong ba u sngewsih ba ki mar kiba pyllait im ia ki briew kum ki dawai, ki dawai tika bad ki mar sumar ki dei kiba la pynkylla sha ki atiar haba ka khlam ka dang khlain bha.
U Myntri Rangbah Duh u la ban jur ba ha ki mang tyngka jong ki snem ba la dep, ka Sorkar ka la pyrshang ban pynduna ia ka jingshaniah ka India ha kiwei kiwei ki ri bad u la ban jur ruh halor ka bynta jong kito kiba don kti ha kine ki kam.
U Myntri Rangbah Duh u la kdew sha ka jingbym don ka jingpyrkhatjngaina ka bynta ka koit ka khiah da ki phew snem hadien ka jingioh jinglaitluid. U Myntri Rangbah Duh u la ong ba mynta ka Sorkar baroh kawei ka trei na ka bynta kane ha ka jaka ban ieh ia ki kam ka koit ka khiah tang ha ki kti jong ka tnat ka koit ka khiah.
“Ka jingpynjemdor ia ka bai sumar nongpang ka la dei kawei na ki kam ba kongsan jong ka Sorkar jong ngi,” la ong u Myntri Rangbah Duh da kaba pyntip ruh ba lyngba ka Ayushman Bharat, la tyngkai kumba 80 hajar klur ka pisa jong ki nongpang ba duk ba suk namar ka jingiohei ia ka jingsumar hapoh kane ka skhim.
Da kaba kdew ba lashai, ka 7 tarik u Lber ka dei ka sngi ba ju rakhe kum ka Jan AushadhiDiwas, u Myntri Rangbah Duh u la ong ba ka jingioh ia ki dawai ha ka dor kaba jem lyngba 9000 tylli ki Jan Aushadhi Kendra ka la pyntyngkai kumba 20 hajar klur tyngka jong ki ba duk ba suk bad kito kiba dang duna jingioh ha kylleng ka pyrthei. Kane ka mut ba kine ar tylli ki skhim ki la pyntyngkai shi lak klur tyngka jong ki briew jong ka ri.
U Myntri Rangbah Duh u la ban jur ia ka jingdonkam ia ki jingdon jingem kiba khlain ha ka jingai jingsumar ia ki jingpang kiba jur. Da kaba kdew ia ka jingpeit bniah jong ka Sorkar, u Myntri Rangbah Duh u la pyntip ba palat 1.5 lak ki health centre ki dei kiba dang wanrah hajan ki iing briew ha kylleng ka pyrthei khnang ban pynbiang ia ki lad leh test bad ka first aid.
U la ong ruh ba ki lad ban peit ia ki jingpang kiba jur kum ka diabetes, cancer bad ki jingpang kiba iadei bad u klongsnam ki dei ki ban wanrah ha kine ki centre.
U Myntri Rangbah Duh u la ong ba ki jingdon jingem na ka bynta ka jingai jingsumar ia ki jingpang kiba jur ka la wanrah ia ki hospital kiba thymmai bad la plie shibun ki lad ia kito kiba trei ha ki kam lajong kiba iadei bad ka koit ka khiah, ki nongbei tyngka bad kito kiba la pyntbit ha ka kam.
Ha kaba iadei bad ki briew kiba trei ha kine ki kam, u Myntri Rangbah Duh u la pyntip ba la plie palat 260 tylli ki medical kolej kiba thymmai ha kine ki snem ba la dep. Kane ka la kyntiew arshah ia ki medical seat ha ki course graduate bad post graduate haba ianujor bad u snem 2014.
U Myntri Rangbah Duh u la kdew sha ka jingpeit bniah ia ki kam nurse ha ka mang tyngka mynta u snem. “Ka jingplie ia 157 tylli ki nursing kolejhajan ki medical kolej ka dei ka sienjam kaba heh na ka bynta ki briew kiba trei ha ki kam ai jingsumar. Kane ka lah ban iarap ban pyndap ia ka jingdonkam nongsumar ha kylleng ka pyrthei, ym tang hapoh ri,” u la bynrap.
U Myntri Rangbah Duh u la kdew sha ka bynta jong ka teknoloji ha ka jingplie lad ia ki kam ai jingsumar bad ka jingpynjemdor ia ki bad u la batai bniah shaphang ka jingpeit bniah ka Sorkar ia ka jingpyntreikam ia ka teknoloji ha kine ki kam.
“Ngi kwah ban ai lad jingsumar ha ka por kaba biang ia ki briew lyngba ka Digital Health ID. 10 klur ngut ki briew ki la ioh jingmyntoi teleconsultationlyngba ki skhim kum ka e-Sanjivini”, u la ong.Ka 5 G ka la plieia ki lad kiba thymmai ha kine ki kam na ka bynta ki startup.
Ki drone ki la wanrah ia ki jingkylla kiba heh ha ka jingpynpoi ia ki dawai bad ki jingleh ia ki test. “Kane ka dei ka lad kaba biang bha ia kito kiba seng kam lajong bad kan pyntyllunshakhmat ia ki jingpyrshang jong ngi ban pynbiang lad jingsumar ia baroh,” u la ong da kaba kyntu ia ki nongseng kam lajong ba kin kiar ia ka jingwanrahnabar ri ia kanokano ka teknoloji.
U Myntri Rangbah Duh duh u la bataiia ki jingdonkam na ki jaka sumar ha kane ka kam. U la iathuh shaphang ki skhim kiba thymmai kiba iadei bad ki mar ai jingsumar. U la kren shaphang ki Bulk drug park, ki medical device park, palat 30 hajar klur ha ki skhim PLI bad u la ong ba ha kine ki snem ba la dep ka la don ka jingkiew kaba 12 – 14 per cent ha ki mar ai jingsumar.
U la ong ba kane ka iew ka dang poi sha ka T. 4 lak klur ha kine ki snem ban wan. U Myntri Rangbah Duh u la ong ruh ba ka India ka la sdang treikam ha ka jingpyntbit ia ki briew ha ki kam medical teknoloji bad ka jingshna ia ki mar kiba bha bad ka jingwad bniah.
U la ong ba ha ki jaka pule kum ki IIT, yn don ka jingai jinghikai ha ka biomedical engineering. U la kyntu ia ki nongiashim bynta ba kin wad ia ki lad iatrei lang ka sorkar bad ki karkhana bad ki riewshemphang.
U la kren shaphang ka jingskhem jingmut shuh shuh ki kam shna dawai ha India ha kaba u la ban jur halor ka jingdonkam ban shim kabu ia kane bad na trei ban iada ia kane ka jingioh nam.
U la pyntip ba yn sdang ia ka prokram kaba thymmai ban kyntiew ia ka jingwad bniah bad ka jingsaindur thymmai ha ki kam shna dawai lyngba ki centres of excellence ka ban pynkhlain ia ka ioh ka kot bad plie lad ioh kam thymmai. “Ka jingheh jong ka iew shna dawai ha India ka long 4 lak klur mynta,” la ong u Myntri Rangbah Duh.
U la ban jur halor ka jingdonkam ban don ka jingiatreilang hapdeng ki kam shimet bad ki riewshemphang namar kane ka lah ban kyntiew ia ka jingheh ka iew sha palat 10 lak klur.
U Myntri Rangbah Duh u la ai jingmut ia ki kam shna dawai ba kin wad ia ki jaka ba kongsan na ka bynta ka jingbei tyngka. Da kaba kdew sha ki sienjam jong ka sorkarna ka byntaka jingwad bniah ha kine ki kam, u Myntri Rangbah Duh u la pyntip ba la plie shibun ki lab thymmai da ka ICMR.
UModiu la kren shaphang ki jingmyntoi kiba la wan na ki jingpyrshang ka sorkar na ka bynta ka jingai jingiada bad jingsumar. U la kren shaphang ka Swacch Bharat Abhiyanna ka bynta ka jingkhuid.
Ka Ujjwala Scheme na ka bynta ki jingpang kiba iadei bad ka tdem, ka JalJeevan Mission ban iada na ki jingpang kiba pur lyngba ka um bad ka National POSHAN Mission kaba peit ia ka anemiabad ka jingbym ioh ia ka bam kaba tei.
U la kren ruh shaphang ka bynta jong ki kew-Shri Anna ha ka International Year of Millets. Kumjuh, ka PM MatruVandanaYojana, Mission Indradhanush, Yoga, Fit India Movement, bad Ayurveda ki dangiada ia ki briew na ki jingpang.
Da kaba kdew sha ka jingsengia ka global centre for traditional medicine hapoh ka WHO ha India, u Myntri Rangbah Duh u la ban biang ia ka jingkyntu jong u na ka bynta ka jingwad bniah ha ki kam Ayurveda.
U Modi u la ban jur halor ki jingpyrshang jong ka sorkar ha ki kam ai jingsumar katkum ka juk mynta bad ka jingpyntbit ia ki briew bad u la ong ba ki jinglah treikam kiba thymmai kimsahkut ha tang ki kam ai jingsumar ia ki briew jong ka ri hynrei ki lah ruh ban pynkylla ia ka ri sha ka jaka jngohkai ha kaba iadei bad ki kam ai jingsumar. U la ong ba kane ka jaitjngohkai ka dei ka iew kaba heh bha ha India bad ka la sdang kylla ruh sha ka lad ban plie lad ioh kam ha ka ri.
Ha ka jingpynkut ia ka jingai jingkren, u Myntri Rangbah Duh u la ban jur ba ki kam ai jingsumar kiba la kiewshaphrang ki dei kiba lah ban don ha India tang lyngba ka SabkaPrayas (jingtreilang jong baroh) bad u la kyntu ia kito kiba don bynta ha kane ka kam ba kin ai ki jingmut jong ki.
“Ngi dei ban lah ban pyntreikam ia ki jingbuh ha ka mang tyngka ha ka por ba la mang na ka bynta ki jingmyntoi ba ngi thmu da ka rukom pynkhreh kam kaba khlain. Ka jingpynurlongia baroh ki jing thmu shuwa ka mang tyngka ka ban wan ha ryngkat ka jingiatrei lang jong baroh kiba don bynta ha kane kan donkam ia ka jingshemphang jong phi,” u la ong ia ki nongiashim bynta.
