ka Meghalaya ka poi ba nyngkong ha ka jingpang bampong na ka daw ki kynja duma: James

Shillong, Iaiong 01: Ka jylla Meghalaya ha ki por ba lah dep ka lah pyni ia ki lynti ban iada na ka jingpang bampong. U myntri ka koit ka khiah bad u myntri ka tnat pule jong ka jylla Meghalaya ki lah pyntreikam ia ka ‘ Tobacco Free Educational Institution (ToFEI)’ prokram ban khang ban pyndonkam ia ki kynja duma da ki khynnah skul.

Kane ka prokram ka lah ioh jingiaroh naba ka long kaba seisoh. Kane lah pynpaw da u myntri ka koit ka khiah, Mr James Sangma, ha ka jingkren ha ka por ba plie ia ka prokram Midterm Conference of the Indian Association of Surgical Oncology (IASO) kaba long ha State Convention Centre, Shillong naduh ka 25 tarik haduh 27 tarik u nai Lber 2022.

Kane ka dei ka sien ba nyngkong ba lah pynlong ia ka jingialang kaba heh jong ka IASO shane sha thain mihngi ha ka ri India, bad haduh 300 ngut ki doktor nongpuid jingpang bampong  kiba wan na kylleng ka ri ban iashim bynta ha kane ka jingialang. IASO ka dei ka national association jong ki doktor nongpuid jingpang bampong  jong ka ri India.

U myntri ka koit ka khiah u lah pyllait ruh ia ka Northeast India Association of Surgical Oncology (NASO) kaba dei ka association ba thymmai jong ki doktor nongpuid jingpang bampong hangne ha ri mihngi jong ka ri India. Shuh shuh u lah ong ba .

Na ka 70.4% na ki shynrang bad 46.5% na ki kynthei ba ioh kane ka jingpang bampong ha East Khasi Hills District ki long kiba lah ban kiar. Kine baroh ki dei na ka daw jong ki kynja duma bad lada ngi lah ban kiar na kine kan iarap shibun ban pynduna ia kum kane ka jait jingpang.

Kat kum ka Global Adult Tobacco Survey (GATS 2016-17), 47% ki briew na ka jylla Meghalaya ki pyndonkam ia ki kynja duma ha kaba ia nujor bad 28.4% ha baroh ka Ri. U duma, ha kano kano  ka rukom ba pyndonkam u dei  u wei na ki daw ka jingpang bampong.

U Dr. Caleb Harris, uba dei u organising secretary jong kane ka jingialang bad ruh uba dei u secretary jong ka NASO, u ai khublei ia u myntri ka koit ka khiah na ka bynta ka jingpyrshang jong u ban khang ia ki jingpyndonkam ia ki kynja duma ha ka jylla bad u ong ruh ba kane ka iarap shibun ban lait na ka jingiap na ka jingbampong.

U Dr Rajendra Toprani, President ka IASO bad u nongialam khmat ka Head Neck Cancer Surgeon na Ahmedabad, u ong ba ka Meghalaya ka lah wan ba nyngkong  ba ioh ia ka jingpang bampong na bynta ryndang (Esophageal Cancer) bad ka lah kiew tam kumba shiphew shah ha ka Ri.

U Dr. Nalin Mehta, Director, NEIGRIHMS u lah ai ka jingkyrshan na ka liang jong u bad ka hospital ban iarap pynduna ia kane ka jingbampong bad ruh u ong ba jingwadbniah (study) ban sngewthuh ka daw jong ka jingkiew kane ka jingpang (Esophageal Cancer) ha ka jylla ka dang iaid shakhmat ha NEIGRIHMS bad ruh ha Civil Hospital Shillong.

Ha kane ka jingialang ki don shibun ki doktor nongpuid bampong ba tbit kiba ai jingmut ha kane ka phangpdeng ‘Skills Sets in Surgical Oncology’ bad ruh lah don haduh 175 tylli ki research papers kiba lah iohpdiang ha kane ka jingialang.

U myntri ka koit ka khiah u lah batai ruh shaphang ka Tobacco Free Educational Institutions (ToFEI) projek kaba dei shi bynta jong ka Ministry of Health and  Family Welfare, Government of India’s Revised Guidelines 2019, man la ki jaka pule ki hap leh 11 tylli ki jingiashim bynta ha ka anti-tobacco prokram man la u snem bad da hap ai marks ruh.

Shisnem mynshwa, ka jylla Meghalaya ka lah pynlong ia kane ka prokram ha ki 10,000 tylli ki skul, kiba lah leh haduh 51,000 tylli ki jingiashim bynta haduh mynta. 47,000 ngut ki nonghikai bad 6.8 lak ki khynnah skul ki ba lah shim bynta ha kane ka prokram bad ka lah wanrah jingkylla ha ka jingpyrkhat jong ki shaphang kine ki kynja duma. Kan shim por ban wanrah ia kane ka jingkylla hynrei kane ka dei ka jingsdang kaba bha.

Ha u Naiwieng 2021, ka tnad jong ka jingkoit jingkhiah ka lah pynlong ia ka jingwad jingtip shaphang u Duma hapdeng ki nonghikai ban pyntikna ia ka jingnang jingtip lane ka jingpyrkhat   jong ki. 3986 ngut ki nonghikai ki lah iashimbynta hakane ka jingwad jingtip bad ki lah ai ruh ia ka jingsngewthuh jong ki bad kumno ban teh lakam ia u duma.

99% ki nonghikai kiba ia shim bynta ha kane  ka jingwad jingtip ki sngew ba dei ban khang ia ki khynnah skul ban pyndonkam ia u duma ba 91% ki nonghikai ki kwah ban khang syndon ban die ia u duma. Ka jingtrei shitom jong ki nonghikai kan wanrah ia ka jingiada ia ki khynnah ban lait na ka jingdih duma.

Lah khang ban die duma hajan ki skul kumba 100 mitar eiei hapoh ka COPTA (the Cigarettes & Other Tobacco Products Act, 2003) bad kum shi bynta  jong ka ToFEI prokram, ka tnat ka koit ka khiah ka lah lum ruh ia ki jingtip na ki skul shaphang ki dukan kiba pynkhein ia kane ka ain. Haduh mynta, ki lah lum jingtip na ki 7,800 tylli ki skul.

Ha u bnai Naitung 2021, ngi shem kumba 44% ki skul kiba pynkhein ia kane ka ain. Ka jingiatrei lang bad ka tnat pule, ka District Administration bad ka tnat pulit haduh u bnai Kyllalyngkot 2022, kane ka lah hiar haduh 31%. Kane ka dei ka dak ka jingjop namar ka long kaba eh ban khang ban die ia kine ki kynja duma hajan skul.

Naduh u snem 2003, kumba 6 tylli ki High Court ki lah ai hukum ia ka Sorkar ban pynsangeh ia kine ki jait dukan bad ka lah pyntrei kam ia kane ka ain kum ka jingsdang. Ka jylla Meghalaya bad ka jingiatreilang bad kiwei ki tnat jong ka Sorkar ka dei kaba nyngkong ha ka Ri ban pynduna ia ki dukan ba die ia kum kine ki kynja duma hajan skul. Kane ka jingialang lah pynkut da ka jingshad bad jingrwai tynrai jong ka jylla Meghalaya.

 

 

 

What Next?

Recent Articles

Leave a Reply

Submit Comment

*

Where to buy Vidalista Professional 20 Mg (Tadalafil) tablet