New Delhi, Nailar 17: Ha ki por jong ka jingkhihwin bad ka jingiapait iapra, ka ri ka la mad ia ka jingkyrkhu ban ioh ia u nongialam uba ialeh ban wanrah ia ka jingbha, da kaba don ia ka jingiohi jngai, ka jingiatreilang bad ka jinglam lynti ia la ki jong ki briew. Bad, ha kum kata ka khyllipmat ha ka jingkylla jong ka por, ka India ka la lap ia uwei u nongialam ha u Atal Bihari Vajpayee, uba don ia ka mynsiem kaba bha bad uba shemphang.
Na ka bynta kito kiba ithuh ia u, u long u briew uba kham phylla, uba ktah bad ai mynsiem ia baroh kiba u iakynduh. U don ia ka jinglong kaba bha bad uba sbun ka mynsiem. U long u briew uba burom ia baroh bad u don ia ka jinglong kaba pynsngewtynnad ia ki briew da ka jingnang jong u ban kren danda.
U long u nongkren uba tbit, uba lah ban pynkylla da kaba suk ia ka jingkren danda jong u sha ka jingthmu ba bha kiba khraw, u don ia ka jinglong kaba pher ha kaba u lah ban pyniadei bad ki briew khlem jingeh, da kaba ai mynsiem ia ki ban long kiba khlain ka jingngeit halade bad na ka bynta ka kam kaba bha. U long u briew uba stad ha kaba u lah ban batai ia ki jingeh watla ki long kiba khraw haduh katno u iaphylliew jingmut tang ha ka shi kyntien lane jingkylli.
La kha ia u ha ka longiing kaba kham duna ka ioh ka kot hynrei kaba don burom, u dei na ka nongrit kaba don ha Madhya Pradesh. Ha ka por jinglong samla jong u, u long uba stad ha ka jingpule bad u don ia ka mynsiem ban shakri paidbah kaba u la ioh mynsiem ha ka por jong ka jingiakhun ia ka jinglaitluid. U la sdang kum u Karyakartain ka Jana Sangh, u la pynkhreh ia ka seng sain pyrthei kaba la thaw ha ka ri India kaba la ioh ia ka jinglaitluid- ka BJP bad u la pyniaid ia ki kam jong ka seng hadien ka jingkhlad noh u Shri Syama Prasad Mookerjee bad u Pandit Deendayal Upadhyaya.
Lyngba ki saw phew snem jong ka jingialam jong u ha ka iing dorbar thawain Parliament, ka jingiakhun pyrshah ia ka Emergency (kiba ym don ba lah ban klet ia ka rally ha Ramlila Maidan ha Delhi kaba pynsah jingkynmaw haba ka jingkren jong u ka la pynsawa jam ia ka ri), ka jingshai ban mihkhmat ia la ka party da ka jingshitrhem hynrei u iai kren na ka bynta ka ri, u batai shai ia ka mynsiem jong ka synshar paidbah ha India.
U long uba skhem ha ki rukom pyrkhat jong u ha kaba iadei bad ka sain pyrthei, hynrei u kloi ruh ban pdiang bad burom ia kiwei pat ki mat kiba kiwei ki wanrah, u buh ia ki thymmei jong ka jingiatainia ha iing dorbar thawain Parliament. Ha ka jinglong kaba khuid bad ba shisha jong u, ka jingdon ia ka mynsiem kaba sngewthuh bad ka jingbym khwan tang ia ka shuki, u la long u nongpynshlur ia ka ri jong ki samla.
U la pyllait ia ka ri na ki jingkulmar ha ki 1990, haba ka don ka jingkulmar ha ka sain pyrthei ha ka ri. La don ruh ka jingkhih win ha ka pyrthei kiba la buh ia ka ri ha ka jingma namar ki jingpynkylla ia ki rukom treikam ha ka liang ka ioh ka kot ki bym pat ioh ban iaid bha shakhmat. Dei ma u uba la sdang ia ki kam kiba la wanrah ia ka jingkiew ha ka ioh ka kot kaba ngi la mad ha ki arphew snem ba la leit. Ha u, ka jingkiew ha ka ioh ka koy kadei ka lad ban pynkup bor ia kiba tlot bad kiba bun ba lang. kadei kata ka jingiohi jngai jong u kaba la bteng ban pynurlong ia ki mat treikam jong ka sorkar.
Dei u Atal Ji uba la pynkhreh ia ki nongrim jong ka India kaba kloi ban shim ia ka jingkitkhlieh ha ka jinglong nongialam ha ka pyrthei ha ka spah snem ba 21. Ka rukom ba thymmai ha ka ioh ka kot bad ki jingpynkylla kaba la leh da ka sorkar jong u ban pynthikna ia ka roi ka par jong ki nong India. Ka jingangnud jong u ha kaba iadei bad ki jingdonkam jong ka lawei ban wan khamtam ki surok bad ka telecom kidei kiba nohsynniang sha ka ioh ka kot jong ka ri jong ngi kumjuh ruh ka jingpynkupbor ia ka imlang sahlang.
U Atal Ji u la pynkylla ia ka kyrdan jong India ha ka pyrthei. U la jop ia ka jingartatien jong ka ri jong ngi, ka jingiakhun jong ka pyrthei bad ka jingma jong ka jingpyniakhlad ban pynlong ia ka India kaba khlain bor ha ka jingshna ia ki tiar niwkliar. Kam dei ka rai kaba u la shu shim khlem pyrkhat, hynrei u tip ba kadei kaba kongsan ha ka jingiakhun ia ki jingeh ba iadei bad ka jingshngain jong ka ri. Ka ri kan ym long shuh kaba tlot ha kaba iadei bad ka jingshngain.
Ha kata ka khyllipmat jong ka jingkhih phaloh, ka sur jong u kalong kaba don ka bor halor lade bad kaba don ka jingkitkhlieh. Bad ka pyrthei ka sngap ia ka jingstad jong u briew ka jingsuk bad jingjai jai. Hadien kata u la pyndonkam ia ka jingsngewthuh shai jong u ia ki kam sain pyrthei bad kane ka la wanrah ia ka jingpdiang ia ki jingkylla kiba thymmai. Lyngba ki kam jong u ban kyntiew ia ka jingkhlain jong ka ri, ka jingiadei kaba bha bad kiwei pat ki ri, ka jinglah ban pyniadei bad ki nong India kiba la sah sha kiwei ki ri kiba la wanrah ia ka burom kaba ngi la ioh ha kylleng ka pyrthei.
U la pynkylla ia ki san phew snem jong ka jingiapher jingmut bad ka USA sha ka jingiatehlok kaba shirta ha ki san snem ban wan. U la ialam ruh ia ka ri sha ka jingiadei paralok kaba jylliew bad ka Russia lyngba ka jingiatehlok ha u snem 2000. Nga la ioh lad ban leit synran ia u ha ka jingleit jngoh ia ka Russia ha u Naiwieng jong u snem 2001 haba ngi la pynkut ia ka jingiatehlok hapdeng ka Gujarat bad Astrakhan.
Ha kaba iadei bad China, u la pyrshang ban wanrah ia ka jingsuk hapdeng ka India bad ka China hadien ki jingkulmar ba la don ha ki snem kiba la leit. Ia kane u la leh da kaba thung ia ki nongmihkhmat kiba kyrpang ki ban iakren halor ki kam khappud hapdeng ka India bad China. U la don ka jingngeit kaba skhem ba ka India bad ka China ki lah ban iatreilang bad iakiew lang ha ki kam sain pyrthei.
U Vajpayee u la dei u briew uba niewkor ia ka jingiadei jong ka India bad ki ri khappud bad lah ban ong ba u dei ma u ba la sdang ia ka ‘Neighbourhood First’ policy jong ka India. U la ieng skhem ruh ha ka jingkyrshan ia ka jingiakhih laitluid jong ka ri Bangladesh.
U la leit sha Lahore ban wanrah ia ka jingsuk. Da ka jingieng skhem ha la ki jingngeit, u la ialeh ban wanrah ia ka jingshong suk jingshong sain ha Jammu & Kashmir. Watla kata, u la don ka jingdawa kaba khlain ba ka India kadei ban jop ia ka thma Kargil. Haba la iohi ia ki kam pyntriem ba la thew ia ka iing dorbar thawain Parliament, u la pynthikna ba ka pyrthei baroh kawei ka iohi ba kine ki kam pyntriem ki wan na ei.
U Vajpayee u la long u briew uba shemphang, u nongialam uba khraw bad ka jingim jong u hi ka long ka nuksa kaba khraw ia nga. U dei ma u uba la don ka jingngeit ha nga ba ngan trei ha Gujarat bad ha ka ri hi baroh kawei. U dei ma u ba la khot ia nga ha kawei ka janmiet ha u Risaw 2001 bad uba la bthah ia nga ban leit sha Gujarat kum u Myntri Rangbah. Haba nga la ong ia u ba nga dei u briew uba la trei hapoh ka kynhun, u la pynsngew ia ka jingngeit skhem jong u ba ngan lah ban pynurlong ia ki jingthrang jong ki briew. Nga sngewrit shisha ban kynmaw biang ia ka jingshaniah kaba khraw ba u la don ha nga.
Mynta, ngi long ka ri kaba lah ban shaniah halade, kaba dap da ka bor jong ki samla jong ngi bad ki briew kiba skhem ka jingmut, kiba kwah ia ka jingkylla bad ka jingsngew skhem ban poi sha ka thong, kiba ialeh ban wanrah ia ka rukom synshar kaba khuid, kiba tei ia ka lawei da ka jingkynthup lang bad plie ki lad ki kabu ia baroh ki nong India.
Ngi iatreilang bad ki ri ka pyrthei da ka jingsuk bad jingiaryngkat, bad ngi kren shaphang ki rukom pyrkhat bad jingkyrshan ban pynshlur ia kiwei. Ngi don ha ka lynti ba u Atal Ji u kwah ia ngi ban shim. U la don shakhmat ia ka por, namar u don ia ka jingsngewthuh kaba jylliew ia ka histori.
Ym lah ban bishar ia ka jingim tang na ka jingsngewsih haba ngi la duh noh ia kum kine ki briew hynrei ngi lah ban sngewthuh shai ia kane da kaba peit ia ka jingktah ha ka jingim jong ki briew baroh bad ki sngi ki ban nang wan. Dei namarkata, u Atal Ji u long shisha u riewkhraw jong ka ri. Ka mynsiem jong u kan iai bteng ban ialam ia ngi haba ngi tei ia ka India kaba thymmai kaba long ka jingangnud jong u.
