Shillong, Naiwing 11: Ka sorkar Meghalaya Democratic Alliance (MDA) kaba la ialam da u Conrad K Sangma jong ka party NPP kala jop ia ka jingiatynjuh bor ha iing dorbar kaba la wan rah da ka liang pyrshah da ka “Voice Vote”.
Ka jingiatai hapoh ka iing dorbar ha kane ka sngi ia ka motion bym don jingshahniah shuh ia kaba la wanrah da ka liang pyrshah ia ka sorkar kaba la ialam da u Conrad K Sangma ka la sdang ha ka por 11.15 AM bad kane ka jingiakren kala neh haduh ka por 7.45 PM.
Haba jubab ia ki jingkynthoh jong ki liang pyrshah ia ka sorkar haba wanrah ia kane ka motion bym don jingshahniah shuh ia ka sorkar, u Conrad K Sangma u la ong ba kane ka dei ka kabu ba ka sorkar ruh ka ioh ban pynshai halor ki jingkynnoh baroh pyrshah ia ka sorkar.
U Myntri Rangbah u la ong ba ha kum kane ka jingiakren don kam ban ia nujor ia kaei kaba la leit bad ia kaeri kaba la leh mynta, u la ong ba ki sorkar ki leit bad ki wan bad haba bishar dei ban shim da u juh u diengkot ban bishar bad haba kren dei ban ia burom mar kylliang ban pynneh ia ka burom jong ka iing dorbar.
Haba ia dei bad ka shnong suk shongsain, u myntri rangbah u la kyntiat ia ka jingkynnoh ki liang pyrshah ba ka jylla kam don ha ka jingshong suk shongsain, u la ong ba ki jingjia ki don ha ka por mynshuwa bad mynta ruh, hynrei kala kham suk mynta ban ia kaba mynshuwa.
U Myntri rangbah u la ong ba ki kam sniew ha ka jylla kila hiar da 33% ha ka jylla, ban kynnoh ba ki kam sniew kila kham kiew mynta lada shim na ki jingthoh ka long kaba bakla namar ka jingshong suk ha ka jylla kam kham bha mynta. Na ka liang jong u myntri rangbah ka jylla u la ai khublei kyrpang ia ka tnad pulit kaba la trei shitom ban pynneh ia ka jingsuk.
Haba ia dei bad ka jingkynnoh ba ka don ka jingkit beain ia u dewiong, u Myntri rangbah u la pynshai ba u dewiong ba kit mynta dei katkum ki kot ki sla ban kynnoh ba man ka trok ba kit dewiong ka long beain kane ka long ka jingkynnoh kaba bakla.
U Myntri rangbah u la pyntip hapoh ka iing dorbar ba mynta ka sorkar ka iohnong na u dewiong, nalor ba ka diew ia u dewiong, ka ioh sa na ka khajna bad kum juh na ka GST namar ka sorkar kala leh katkum ki kyndon kiba la bthah, la ong ba ki don ruh ki seng bhalang kiba peitngor ia kane.
U Myntri rangbah u la kdew ba ka jingkit beain ia u dewiong kala paw shai wat ha ka kaiphot jong u CAG, na ka bynta jong u snem 2013-2014, haduh 2017-2018 bad ka jingduh ia ka jylla ha katei ka por ka long haduh T.180 klur tyngka ba du dewiong bala kit beain ha katei ka por ka long haduh 27.78 lakh MT.
La ong ba shuwa ban don ka ileshon sha ka iing dorbar thawain a jylla ha u bnai Kyllalyngkot ka sorkar ha kato ka por kala lilam 6.9 Lakh MT khlemd a leh ia ka GSP ha kaba la ai tang ha kawei ka agency haduh 5.4 lakh MT, hato hangne ruh ka jingiathong.
U Myntri Rangbah u la ong ba balei ka sorkar ha ka 2014 haba ka don ka jingkhang tih dewiong kam shym leh ei ei dei ha dien ba la wan ka sorkar sorkar ha u snem 2018 kala shim khia bad ka sa long kumba ka long mynta.
Haba ia dei bad ka MeECL ka sorkar kala shim ia ki lat ki lynti baroh ban pynbha ia ka. Haba ia dei bad ka koit ka khiah ka sorkar kala pynlut na ka bynta ban iada ia ki briew jong ka jylla bad ka sorkar ka long kaba la khreh ban ia kynduh ia kino kino ki jingeh ki ban wan nangne sha khmat.
Halor ka jingkynnoh ba ka sorkar kala pynphai ia ka pisa T.9.2 klur na ka tnad rep, u myntri rangbah u la ong ba kane ka pisa ka dei kaba la sah naduh u snem 2001 ter ter ia kaba khlem pyndon kam, dei kane ka sorkar mynta ka pynduh noh ia ki skhim bad ka sei ia ka pisa ban pyndon kam mynta hapoh ka tand ka rep ka riang.
U Myntri Rangbah u la pyntip ruh hapoh ka iing dorbar ia shibun ki skhim kiba ka sorkar kan leh na ka bynta ka rep ka riang ha kaba la dep ruh ban mang pisa bad ka sorkar kan seng ruh ia kiwei na ka bynta ka jingmyntoi jong ki nongrep. La ong dei kane ka sorkar ba la weng ia u synsar u ba la juh tip kum u markhlaw mynta u la kylla long u marrep.
Haba phai sha ka tnad Pule puhti, u myntri rangbah la ong ba kane ka sorkar kala buh ia ka tnad pule puthi kum ka phang kaba ha khmat eh dei na kane ka daw ba ka sorkar kala shim bun ki lat ki lynti ban shna ia ing skul bad College namar ban kyntiew ia ka pule puthi ha ka jylla.
Ban kyntiew ia ka kam khaii pateng ka sorkar kala pynshlur ia ki briew ha ki kam ban seng kam la jong da kaba ai khusnam ia kiba la kiew sha khmat kane ka long ban pynshlur ia ki briew ha ki kam khaii pateng. Ka sorkar kala shim khia ruh ha kaba ia dei bad ki samla.
Haba ia dei bad ki jingtei u myntri rangbah u la ong ba kane ka sorkar ka leh bun kiei kiei la ki dei ki skul, ki surok, ka umbam umdih ha baroh ki bynta jong ka jylla, haba ia dei bad ki skhim kiba ka sorkar mynshuwa kala sdang ia kiba khlem pyndep kane ka sorkar mynta kan bteng iaki.
Haba ia dei bad ka Ganol Hydel Power Project, u myntri rangbah u la batai ba ha u snem 2014 la mang ban tei ia kane ka jaka pynmih bor ding T.116 klur hynrei ha ka por ba ai ia ka tender la ai haduh T.248 klur iano yn kynnoh bad ban pyndep ia ka jingtrei kane ka jaka pynmih bor ding ka jinglut haduh ban da dep kan long T.350 klur.
Halor ka jingkynnoh ba kila don shibun kita ki Consultancy, u myntri rangbah u ong ba don kam ia kine bad lyngba jong kine ka sorkar mynta kala ioh hynniew tylli ki kam pynroi kiba dei na sha bar jong ka ri kiba la kot sha ka T.5000 klur tyngka.
Halor ka jingkynnoh ia ka Meghalayan Age Company Pvt Ltd, u myntri rangbah u la ong ba don kam ban leh ia kane, ka jingkynnoh ba ka bai seng jong kane ka company ka long 50 klur ka long kaba bakla ka dei tang T.5 klur bad ka bad ka pisa ban sdang trei kam la kynnoh ba ka dei T.10 klur ka dei kaba bakla ka dei tang T.1 klur.
Haba ia dei bad ki nonghikai u la ong ba ka jylla ka don haduh 50000 ngut ki nonghikai ka sorkar kala shim khai ia kane bad haba phai sha ki SSA u la ong ba kane ka dei ka skhim jong ka sorkar pdeng ha kaba ka sorkar jylla ka bei pisa 10%, ia kane ruh ka sorkar kala juh siew wat la kam pat ioh ia ka pisa na ka sorkar pdeng.
Ha ia dei bad ka shithi kaba ong ba la pynlait ia ka jylla Meghalaya na ka MMRD Act kaba lamih ha u snem 2015, u myntri rangbah u la ong bakla ka sorkar kam shym leh ei ei ha katei ka por dei na ka jingbym leh ei ei ka sorkar ha katei ka sorkar kane ka sorkar ka hap ban leit sha iing bishar.
Na ka liang pyrshah kiba la ia shim bynta ha kane ka jingiakren ia ka motion bym don jingshaniah shuh ki long u Bah HM Shangpliang u bala sdang ia ka jingiakren, Dr Ampareen Lyngdoh, bah Meralborn Syiem, Dr Azad Zaman, bah George B Lyngdoh, bah PT Sawkmie, bah Mohendro Rapsang, u Zenith Sangma, bah Charles Pyngrope bad u Dr Mukul Sangma nongialam ka liang pyrshah.
Na ka liang synshar kiba la kren ban kyrshan ia ka sorkar ki long S.G Esmatur momini , bah Lambor Malngniang, bah Samlin Malngniang, u Saleng A Sangma, bah Gavin Miguel Mylliengngap, u Rakkam A Sangma, bah Nujorki Syngoh bad u bah Sanbor Shullai.
