New Delhi, Naiwieng 26: Ka India ka dei ka ri kaba heh tam kaba don ia ka synshar paidbah bad kane kam dei tang namar ka jingheh jong ka ri hynrei ka dei ruh namar ka jingdon ar kyrdan ka Sorkar bad ruh ki jingngeit ha ka synshar paidbah kaba la neh da ki phew phew snem mynta.
Ki jingngeit ha ka synshar paidbah ki don ka bynta kaba khraw ha ka histori jong ka imlang sahlang jong ka ri. Ka jingiaryntih kyrdan hapdeng ki briew, ka jingiaishah iwei ia iwei, ka jingia-im hapdeng ka jingsuk bad ka jingngeit ha ka synshar paidbah ki la ju long beit ki jinglong jong ki briew bad kiba la suh tynrai ha ka imlang sahlang da ki hajar snem mynta.
Ka synshar paidbah ka dei kaba la shong skhem ha ka jingmut jong ki briew jong ka ri. Kadei namar kane ba wat ha ka por ba ka ri ka la mad ia ki jingkylla ha ka rukom synshar ruh, ka jingngeit ha ka synshar paidbah ka dang khlain katba dang iaid ka por.Ka jingiakhih na ka bynta ka jinglaitluid ka dei ka jingiakhih paidbah kaba la buh nongrim ha ka Hok bad ka jingkiar ia ka jingia-umsnam.
Da ki phew hajar ngut ki briew kiba la iakhun na ka bynta ka jinglaitluid ki la angnud ban don ka India kaba laitluid bad kaba riewspah ha kaba ka imlang sahlang ka long kaba kdup lang ia baroh bad ha kaba ka don ka hok ha ka ioh ka kot. Ka jingioh jong ngi ia ka jinglaitluid ka dei namar jong ki jingeh ba kine ki khlawait ki la mad bad ruh ki jinglenlade jong ki.
Hadien ka jingiakhih kaba la jrong bha, ngi la ioh ia ka jinglaitluid bad ka jingiatylli ka la ialam ia ngi hadien ba ngi la ioh ia kane ka jinglaitluid. Ki don katto katne kiwei kiwei ki ri kiba la ioh ia ka jinglaitluid, hynreika jingiakhih jong ngi ka long ka nuksa jong ka synshar paidbah sha ka pyrthei baroh kawei.
Hadien ka jingioh jinglaitluid, haba ki khlawait ka ri bad ki nongialam jong ki, ki la thoh ia ka Riti Synshar, ki la bat ia ki jingngeit ha ka jinglaitluid, ka jingiaryntih kyrdan, ka jingiatylli jingmut bad ka hok.
Namar ka jingheh bad ka jingbun ki jaitbynriew ha kane ka ri, kane ka dei ka kam kaba shitom shisha kaba don hakhmat ki nongialam jong ngi ban saindur ia ka Riti Synshar ka ban ialam lynti ia ka ri sha ka jingiatylli, ka jingriewspah da kaba bat ia ki mat jong ka synshar paidbah.
Ki la don lai tylli ki thong kiba kongsan – ka jingiada ia ka jingiatylli bad ka jinglong kawei jong ka ri; ka jingpynbiang ia ka jinglaitluid, ka jingryntih kyrdan bad ka jingiahap jingmut hapdeng ki briew bad ka jingpynbiang ia ka jingsynshar katkum ka ain; bad ka jingbuh nongrim ia ki kynhun ki ban ialam lynti sha ka jingiaryntih ha ka ioh ka kot bad ka imlang sahlang.
Lyngba ka jinghusiar, ka jingstad, ka jingskhem jingmut bad ka jingiadei kaba jan bad ki briew, ki nongialam jong ngi ki la lah ban pynurlong ia kane ka jingsaindur ia ka soskular hapdeng ka ri bad ki briew bad ki la lah ban ai ia ngi ruh ka Riti Synshar kaba don ka nongrim kaba skhem bad kaba long kaba lah ban pynkylla katkum ki jingdonkam kiba mih katkum ka jingkylla jong ka por.
Ngi, kum ka ri, ngi la mad shibun ki jingeh ki bapher bapher hynrei ka Riti Synshar jong ngi ka la iarap ia ngi ba ngin jop ia kine ki jingeh. Kum ka dak jong ki jingthrang, ki jingangnud jong ki briew, ka Riti Synshar jong ngi ka la ialam lynti ia ka ri katba dang iaid ki snem.
Ka wanrah ia ka jingsynshar katkum ka ain ha ka ri bad ka batai ruh ia ki bor jong ka Sorkar Pdeng bad ki Sorkar Jylla, ka pynskhem ia ka synshar paidbah bad ka pynkup bor ruh ia baroh ki briew jong ka ri.
Ka jingjop jong ka Synshar Paidbah ha India ka dei namar ka jingkhlain bad ka jingbniah jong ka Riti Synshar. Ka 26 tarik u Naiwieng ka dei ka sngi kaba kyrpang ia ngi ki briew ka ri namar ha kane ka sngi ha u snem 1949, ka Constituent Assembly ka la pdiang ia ka Riti Synshar kaba don 90,000 kyntien.
Ha u snem 2015, ha ka lyngkhuh sngi kha kaba 125 jong u Dr. Ambedkar, u Chairman jong ka Drafting Committee jong ka Riti Synshar, ka Sorkar Pdeng ka la pynbna ba dei ban rake ia ka 26 tarik u Naiwieng kum ka Samvidhan Divas lane ka sngi kyrpang jong ka Riti Synshar.
Ka bynta kaba pher shisha jong ka Riti Synshar jong ka India ka dei ba ka don ki nongrim ki ba iahap bad kano kano ka por ha ryngkat ka nongrim kaba skhem. Ka Riti Synshar jong ngi kam dei tang ka jingngeit hynrei ka dei ka jingthoh kaba don la ka jingim.
Ka Riti Synshar jong ka ri ka la plié lad ia ngi ba ngin wanrah ia ka synshar paidbah kaba peit bniah ia ka imlang sahlang bad ka ioh ka kot. Ka dei ka atiar kaba khlain bha na ka bynta ki jingkylla ha ka imlang sahlang bad ha ka ioh ka kot. Ka Riti Synshar jong ngi ka ai jubab ia ki jingangnud, ki jingthmu bad ki jinglong jingman kiba mih na ka por sha ka por. Ka dei kaba dang kylla katba dang iaid ka por.
Ka Synshar Paidbah jong ngi ka dang kham khlain katba dang iaid ka por bad ha kine ki 75 snem ba la dep. Haba ngi peit biang ia ka jingiaid lynti jong ngi ha kine ki 70 snem, ngi dap da ka jingsngew sarong ba ngi la lah ban bat ia ka Riti Synshar bad pynkhlain shuh shuh ia ka ha kaba iadei bad ka Synshar Paidbah.
Ki kam sain pyrthei ha kane ka ri ki peit bniah ia ka jingbha jong man u briew bad kumta ka ri jong ngi ka dei ka nuksa jong ka jingim ha ka jingsuk jingsain hapdeng ki kolshor bapher bapher ha ryngkat ki jingpynkylla na ka por sha ka por.
Ka rukom treikam ka Sorkar ka long ban wanrah ia ki polisi bad ki prokram ban pynthikna ba ngi don ka ri kaba kdup lang ia baroh bad kaba riewspah kumba la thmu ha ka Preamble jong ka Riti Synshar.
Ka dei kane kaba la iarap bha ban pynkup bor ia ki briew kum kiba skhem jingmut ha ka jingngeit bad ki dei ki briew jong kane ka ri bad ym tang kito kiba peit najngai ia ki kam ki jam bad tang ki briew kiba ioh ia ki jingmyntoi.
Ka dei namar ka jinglong jong ka rukom ai jingsynshar bad ka jingngeit jong ki briew ha kane ka rukom treikam ba baroh 17 tylli ki general elekshon bad ki elekshon bapher bapher ha ki Jylla ki la wanrah ia ka jingbujli bor na kawei ka party sha kawei pat kaba iaid beit iaid ryntih.
Dei namar kane ba man ka elekshon ka kham pynkhlain shuh shuh ia ka Synshar Paidbah bad ka pynkhlain ia ka jingngeit jong ki briew ha ka Riti Synshar jong ngi.
Ka Riti Synshar jong ngi ka batai ia ngi kumno ngi dei ban tei ia ka ri hynrei ka shong ha ki briew jong ka ri ba kin jied ia ka jingstet jong kane ka roi ka par. Ka shong ha ngi kumno ngi pyni ia ka jingngeit jong ngi ha ki jingngeit ba don ha ka Riti Synshar da kaba noh synniang sha ki jingpyrshang jong ka Sorkar ban pynioh ia ki jingmynoi ha ka imlang sahlang, ka ioh ka kot bad ka kam sain pyrthei ia baroh.
Ngi baroh ngi dei ban sngewthuh ia ki Kamram jong ngi kumba la kdew ha ka Riti Synshar. Ka Riti Synshar ka wanrah ia ka jingryntih hapdeng ki Hok bad ki Kamram. Hadien 75 snem ka jinglaitluid, kane ka dei ka por ia ngi ba ngin pynskhem biang ia ka jingkut jingmut ban pyndep ia kine ki Kamram.
Lada ngi long kiba tista ban leh ia kan, da kaba ban jur halor ka jingurlong ia ki thong jong ka ri ha ryngkat ka jingiadei bad ka Riti Synshar, ka ri jong ngi kan shim ia ki sienjam kiba heh sha ka roi ka par bad ka Synshar Paidbah jong ngi kan kham khlain shuh shuh.
Katba ngi dang rakhe ia ka Azadi ka Amrit Mahotsav, kane ka dei ka por ia man u briew jong ka ri ba un peit kumno u lah ban noh synniang sha ka jingtei jong ka ri khnang ba ka ri jong ngi kan don ha ka kyrdan kaba kham halor hapdeng kiwei kiwei ki ri. Nga ngeit skhem ba ka Riti Synshar jong ngi kan ialam lynti ia ngi, kan long kum u paralok jong ngi bad u nongai jingmut ia ngi ha kane ka kam.
Ka Riti Synshar jong ngi ka dei ka jingthoh kaba kyntang bad baroh ki dei ban ngeit skhem ha ka. Ka Riti Synshar ka ai ki kamram kiba kyntang ha baroh ki bynta jong ka ri ba ki dei ban sngewthuh ia ki jingangnud jong baroh ki briew.
Na ka bynta ka jingiaid ryntih ia ka rukom synshar Parliament jong ngi, ka long kaba donkam bha ba baroh lai bynta jong ka ri – ka Iing Shari, ka Iing Dorbar Thawain bad ka Sorkar ki iatrei hapoh ka jingialam jong ka Riti Synshar khlem da mushlia ha ki kam jong iwei iwei bad ki dei ruh ban iatrei lang da kaba burom ia iwei iwei.
Ha kane ka Samvidhan Divas, to ngin pynskhem biang ialade ban pynthikna ia ka jingurlong jong ki jingthmu jong kito kiba la iakhun na ka bynta ka jinglaitluid jong ngi, ki jingngeit bad ki jingthrang jong ki longshuwa.
