(Legislative Terminology)Ha ka aïom ba sa long ka sienshong (session) jong ka Dorbar Thawaiñ ha jylla, la pashat jingmut ki ktien ba iadei bad ki kam korbar ha Dorbar Thawaiñ, khnang ba ki shlem pathai khubor Khasi naduh ki kotkhubor, ki pathaidurim (electronic media) bad ki snurpathai khubor (digital media) ki lah ban pyndon kam katkum ba ki sngewbit, wat lada khlem pat aibor ne kubur da ka iktiar ba dei khmih ia ka bynta jong ka ktien Khasi. Kane ka long tang ka jingtyrwa bad ym lah ban shim ba ka dei ka ba la pdiang da ka iktiar ba dei na ka sorkar ne kano kano ka shlemtbit ha ka ktien.
Gazette- Nathisorkar ka dulir ne nathi ba thoh ne shon ia ki jynthoh ba kongsan jong ka sorkar na ka bynta ban iaineh kum ka aiñ ryngkat ki kyndon ba la kynthup ha kano kano ka bynta jong ka kaiphot katkum ba la thawaiñ ha jylla. Ka long ruh kum ka byrta ka shula paidbah ban tip ia kaei kaei ka ba la thoh ha kane ka dulir ka dei ka ba shongnia katkum ki hukum sorkar ka ban iaineh katba ym pat kylla pat da kumwei. Barabor ka long ba ki hukum ne kino kino ki kaiphot ne dorkhas jong ka sorkar ki ba la saidnia lyngba ka dorbar thawaiñ bad la buh ha ka jynthoh ba la soi da ka shab jong u lat ka jylla kum ka iktiar khliehduh. Ia kano kano ka hukum, kaiphot ne dorkhas ka ba dei ban pyndam noh ruh ka dei ban da kubur da ka dorbar thawaiñ bad soi ha ka shab jong u Lat ka jylla bad sa pynmih ha kata ka Dulirsorkar.
Hearing- Shahshkor ka ba buh pali ka iingbishar na ka bynta ban shah shkor ia kiei kiei ki ba la ujor ne mudui da ki ba ialeh markynti ha ki mokotduma ne kino ki kajia majia ki ba mih ha ki arliang mamla. Hangta ka kynhun nongbishar ka lah ban bishar sani katkum ki sakhi satar bad ki sabut ba lah ban pynshongnia halor ki hok longbriew manbriew shwa ban hukum ha ka ban rai pynksan ne pynrem.
Leader of Opposition- Lambor Liangpyrshah: ka kdew ia u dkhot ka dorbar thawaiñ u ba la shah jied bad pynkup bor ban long u ban lam khmat pyrshah ia ka liang jong ka sorkar ha ka dorbar thawaiñ.
Legislate- Thawaiñ ka dei ba ki dkhot ka dorbar thawaiñ ki ia tyrko bad tainia halor ki mat ki ba dei na ka bynta ban thaw ia ki aiñ ha jylla ban synshar ia ka imlang sahlang.
Ordinance- Kliaraiñ ka aiñ ba shna hi da ka iktiar na u khliehduh ka Ri ne na kliar ka jylla ki ba la pyntreikam katkum ba la pynkup bor da ki kyndon jong ka Riti Synshar ka Ri.
Notification- Byrta-aiñ ka byrta ba katkum ka aiñ ha jylla ka ba la shna lyngba ki dkhot ka dorbar thawaiñ bad ka ba da soi katkum ka shab jong u khliehduh ka Ri ne u Lat ka jylla, ha ka ba dei ban da pynmih paidbah ha ka dulirsorkar.
Parliament- Dorbar Thawaiñ-Ri ka dorbar thawaiñ jong ka Ri ka ba kynthup ia ki dkhot ba la jied da ki paidbah katkum ki riti synshar paidbah na ki jylla ha satlak jong ka Ri ki ba mihkhmat na la ki jyllisynshar bad shah pynkupbor katkum ka Riti Synshar Ri.
Point of Order- Matjuban Pynjiari ki mat ba sei ia ki juban ba la batai katkum ka aiñ ka ba kynthup hapoh ki kyndon jong ka Riti Synshar katkum ba la tainia ha iingdorbar thawaiñ bad ba la phah sha u lamphang ka dorbar thawaiñ na ka bynta ban rai ha ka dorbar thawaiñ da ka sur synrop jan baroh ki dkhot shityllup.
Question Hour- Por Pyrthew ka khep ba nyngkong nyngshab ha ka sienshong jong ka dorbar thawaiñ ba la buh pali na ka bynta ban kylli pyrthew bad jubab artat hapoh kata ka kynta ba la mang da ka por.
Session- Sienshong ka pali jong ka aïom shong dorbar thawaiñ manla ka sien ba la buh sngi khnang da ka kynhun ki kher rangbah ka shlem korbar jong ka dorbar thawaiñ ba la khlieh da u Lamphang.
Speaker- Lamphang u ne ka dkhot jong ka dorbar thawaiñ ba la shah jied ha ki paidbah ban mihkhmat ia la ka jyllisynshar ha ka jylla, bad ynda la dei ka pali ban shna ia ka kynhun synshar bad kynhun liang pyrshah, katkum ka nongrim jong ka synshar paidbah la dei ban jied dkhot ki ban long pdeng khlem shah liang ban pynkup bor kum u ne ka Lamphang na ka bynta ban pyniaid ia ka dorbar thawaiñ katkum ba la shon shab ha ka Riti Synshar Ri.
Starred Question- Pyrthew Dakhlur ka kylli pyrthew ha dorbar thawaiñ ba la shon ha ka kot lyngkdop ba la buh dak khnang da ka shab jong u khlur ha ka ba uno uno u dkhot u kwah ka jubab na ki myntri sorkar ki ban khlei ka juban hapoh lympung jong ka dorbar thawaiñ.
Statute- Aiñdorbar ka aiñ rew ba la tai sani ha dorbar thawaiñ shwa ban rai na ka bynta ban shna aiñ pura ka ba lah ban pynjiari paidbah ha ka imlang sahlang ha jylla
Veto- Bortaitaiñ ka bor ba la pynkup ha u lamphang ne uno uno u khlieh ka dorbar na ka bynta ban kyntait ne tait ia kano kano ka aiñ ba la dep rai ha dorbar thawaiñ, lada shem ba ka lymbiang ne dkoh ha ka ba dei ban pynjiari ha ka imlang sahlang.
Whip- Borsympat u lane ka dkhot jong ka dorbar thawaiñ ba la shah jied ha ki paidbah na la ka jylli synshar ban mihkhmat ha ka dorbar thawaiñ ka jylla bad marbud la shah jied uno uno u dkhot ba don ka bor ka iktiar ban sympat ia la ki para dkhot na la ka liang synshar ne liang pyrshah ha ka ba iadei bad kino kino ki kam ki ba pynkheiñ ia ki kyndon jong ka riti synshar lane ia ki aiñ jong ka dorbar thawaiñ lane wat ia ki kam shimet ki ba long khlem akor hakhmat ka dorbar thawaiñ ne ha ka longbriew manbriew.
Financial Business- Sengkhaïi Beityngka:
Private Bill- Aiñrew Shimet
Lehse katto kat ba la pyrshang ka lah ban long ka ba myntoi ia ki paidbah ban kham peiphang ia ki kyntien ba pyndonkam ha dorbar thawaiñ. Hynrei ka sah hi tang ka jingtyrwa bad ym pat lagh ban pdiang paidbah katba ym pat mynjur bad kubur da ki ba bun ba lang bad da ki iktiar ba dei khmih ia kane ka bynta jong ka ktien Khasi. Kan long ka jingmyntoi ia ka ktien Khasi lada ki paidbah ki kynthoh bad ai jingmut ki ba kham biang bad snah ki kyntien. Lah ban phah ki jingkynthoh ha ka: sainriti.2011@gmail.com lane WhatsApp- 9436103992.
