Mairang, Rymphang 15: Da ki hajar tuid ki paidbah mon sngewbha sha Ka Dorbar Ri- Kaba Kyrpang – Kaba Saw lane Fourth Special Peoples Parliament ha ka rynsan jong ka Grand Council of Chiefs of Meghalaya kaba kynthup ia ka (Dorbar Ki Khlieh Nongsynshar Ka Ri Hynniewtrep; Federation of Khasi States; Ki Sirdarship, Ka Dorbar ki Dolloi, bad ka Council of Nokmas), kaba la ia kynduh mynta ka sngi ha ka por 10.00 baje mynstep haduh 3 baje janmiet ha ka 13 tarik February 2013, ha Madan Tirot Sing, Mission Mairang, Hima Khadsawphra /Hima Nongkhlaw, Syiemship, West Khasi Hills D
istrict (44 Kms na Nongbah sor shillong) ban iakren halor ka jingsah teng wat hadien 64 snem (26 January 1950- 26 January 2013) ka jingtreikam ka Constitution Ri India (kaba la dep pynkylla, pynbeit (amend) palat 100 sien), bad haba ki Dorbar Shnong, Raid bad Hima bad ki dulir jingiateh bad ki jingkular Instrument of Accession & Annexed Agreement – 16 July 1947, 9, 13, 14 August 1947, 15 December 1947 bad 17 August 1948 (IOA & AA), kiba la mynjur bad soi hapdeng ka Sorkar India bad ki Hima Khasi States kim pat paw dak – katkum ka Indian Independence Act 1947, hapoh ka Constitution Ri India, bad kum ka jingbteng ia ki rai jong ka Dorbar Ri kaba nyngkong 14 January 2004, Smit, Hima Khyrim, kaba ar 6 October 2007 ha Hima Mawphlang bad kaba lai 14 November, 2011, ha Asanangre, West Garo Hills, kumta hadien ka jingiatai kaba sani ka Dorbar Ri kaba Saw kaba Kyrpang, ka la shim ia kine ki rai harum: –
Ha kaba sdang la ioh jingdwai na i Pastor SL Nongrum, bad ka jingdwai ha ka ktien Garo da u Pa J Marak, Secy Jengal Unit.
Hadien katta la ioh ia ka jingsngap kaba jar jar 1 minute na ka bynta ki Khlieh Nongsynshar ki ba la khlad noh kum i Paiem (L)G Malyniang, Syiem Mawsynram, Paiem (L) Helikshon Syiem, Syiem Hima Rambrai, Pairm (L) S Wahlang, Syiem Hima Jirang, bad u Dolloi Satpator, bad ban kynmmaw ia kiba bun ngut ki Nongsynshar naduh Shnong haduh Raid ki bym don shuh ha kane ka sla pyrthei.
La ioh ia ka jingpynher ia ka Lama Dorbar Ri kaba la pynher da I Bah Shem Rynjah, General Secretary, Khasi Jaintia Welfare Association.
La ioh jingkren pdiang sngewbha na i Paiem Phrester Manik Syiemlieh, Syiem Hima Khyrim, iba la iathuh lyngkot halor ka history jong ka Hima Khadsawphra(Nongkhlaw)
Hadien kane la ioh ka jingpule da i Kong A Rani, ia ki shithi ai khublei kiba la poi kyrpang na u Hon’ble Shri. Pranab Mukherjee, President of India, Hon’ble VK Chandra Deo, Union Minister for Tribal Afffairs, Sorkar India, Hon’ble Smt. Preneet Kaur, Union Minister of State External Affairs( tnad bar ri), u Dr Mukul Sangma, Chief Minster, Govt of Meghalaya, u Bah Vincent Pala, MP (LS), u Bah Robert Kharshiing, MP(RS) barim, bad bun kiwei kiwei kiba la phah ia ka khubor ai khublei ban kitbok kitwriang ia ki Khlieh Nongsynshar baroh ha kane ka Dorbar Ri kaba Saw.
La pynithuh ia ki Syiem, Lyngdoh, Sirdar, Dolloi, Wahadadar, Nokma, bad kiba bun ngut ki riew rangbah bad ki longkmie kiba la wan na ki Hima /Elaka kiba la wan na ki kynhun bapher bapher. Kaba lyngoh ka long ba baroh kiba la poi ki la wan da la ka mon sngewbha khlem kano kano ka bai kali lane ka jingpynbeit kali na ka Dorbar Ri.
Ha ka jingkren ai report u Mr John Kharshiing, Co-Chairman, MIDC, & Chairman, Grand Council of Chiefs of Meghalaya; Spokesperson FKS u la pynpaw ka jingsngew nguh ia ka Sorkar India bad ka Sorkar Jylla bad u sngewbha ban pyntip ba hadien 64 snem, ka long ka sien kaba nyngkong, ba ka bor Constitution Ri India katkum Article 338 Ka National Commission for Schedule Tribes(NCST), ha ka 26 tarik April 2012, ka la ai ia ka rai bishar kaba pynkysan ia ki dulir Instrument of Accession and Annexed Agreement 17 tarik August 1948, bad la bthah (direct) ia ka tnad Union Ministry for Tribal Affairs, Sorkar India ban leh ia kaba donkam ban pyndep ia kitei ki jingkular kiba la mynjur da ka Sorkar India bad ki Hima Khasi States.
Ha ka juh ka por u la pynpaw ruh ia ka jingsngewnguh sha ka Sorkar Jylla Meghalaya ba ka la pdiang ia ka jingdawa ka Dorbar Ri baroh lai ban ioh ka bhah lane ka mang tyngka kaba kyrpang bad ia kane la pynwan dur ha u March 2012, ha kaba ka Meghalaya Assembly ka la mynjur bad thaw ia ka Ain kaba kyrteng ka Meghalaya State Finance Commission Act 2012, kaban bishar katno yn ia bha ka dan ka musur, ki khajna ba la lum da ka Sorkar Jylla Meghalaya, hapdeng ka Sorkar Jylla, Autonomous District Council bad ki Dorbar Shnong, Raid bad Hima. Kane ka wanrah ruh ha ngi ba ngin don ka jingkitkhlieh bad ba ngin long kiba la khreh.
Ha kaba ia buddien ia kitei ki kam, u la ong ba la ia kynduh ia u Myntri ka tnad u Shri. V Kishore Chandra Deo, Minister Tribal Affairs, Sorkar India ha ka 7 tarik June 2012, u Shri. M Venkaiah Naidu, MP RS, Chairperson, Parliamentary Standing Committee on Home Affairs, ha ka 8tarik June 2012 bad ha ka 9 tarik June 2012 la ioh lad ha ryngkat ki Khlieh Nongsynshar ban la ia kynduh ia ka Mrs Sonia Gandhi, Chairperson, National Advisory Council. Sorkar India, bad dang shen la ioh pdiang ia ka shithi kaba shai na ka Mrs Sonia Gandhi, Chairperson, National Advisory Council. Sorkar India, ba kin shim khia ban leh ia kaba donkam bad maka ruh ka la phah ia ka dorkhas jong ngi sha ka Ministry Tribal Affairs ba kin leh ia kaba donkam.
U la ong ba kitei ki jingdawa naduh ka Dorbar Ri kaba nyngkong ha kaba ngi la dawa ruh ia ka jingpynkiew ia ka bai bylla ha kaba iadei bad ka bylla 100 sngi, baroh ki la sdang wan dur mynta, lyngba ka jinglum lang kum ka Dorbar Ri, u la kyrmen ba nangne shakhmat da kane ka jingiatylli lang kawei kin ioh ban poi sha ka thong jong ka jingjop, khnang ba ki pateng ki ban sa wan kin bam ia u sohthiang jong ka jingialeh.
U la kyntu, ia baroh ki nongsynshar bad ki khun ki hajar naduh ki Dorbar Kur, ki Dorbar Shnong, Dorbar Raid, Dorbar Hima, Ki Balang, ki Seng Bhalang(NGO), ki Skul, ki Rangbah, Longkmie, Samla Kynthei bad Shynrang, na ka bri Hynniewtrep ryngkat ki khun ki hajar. Ba kin long kiba la khreh haba don kano kano ka jingkhot kaba kyrkieh ia ka Dorbar Ri.
Nalor ki Syiem, Sirdar, Dolloi, bad ki Nokma, la ioh ruh ia ka jingkren na ki Samla Daniel Khyriem, President KSU, u Bah Joe Marwein, President FKJGP, u Bah Sadon Blah, General Secretary, HNYF, u Bah V Buhphang, General Secretary, Synjuk Seng Samla Shnong, i Kong N Rapthap, President KWADA, bad bun kiwei kiwei.
Namar ba ka Dorbar Ri ka long kaba kdup ia baroh kaba khlem party bad kaba khlem kano kano ka jingsngewpher niam, kumba juh leh ha baroh ki Dorbar Ri ka long ban khot sngewbha ia baroh ki seng sain pyrthei ban ia shim bynta ha katei ka Dorbar Ri ban kren halor ka kam jong ki Hima. Kumta ki riewkhmat jong ki seng sain hima katto katne ngut ki la wan ban ai jingkren lyngkot bad na ki State Party kiba la wan ban ai jingkren ki long i Kong Finola Lyngdoh Nonglait, HSPDP, i Bah Metbah Lyngdoh, MLA Mairang, UDP bad na ki National Party la wan i Dr E Lyngdoh Mawlong, na ka seng Congress, kiwei kiba khlem lah ban poi ki la pyntip ba kim ioh ban poi namar ki daw bym lah ban kiar.
La ioh ruh ka por kaba jan ar kynta duna ha kaba jan palat 35 ngut ki nongkren ki la kren mar ar minit namar ka jingtied ka baje, khnang ban ai lad ia baroh ban ia shim bynta ha ka Dorbar Ri ka jong u khun u hajar, kiba la ai jingmut kiba bun bah khamtam ha kaba iadei bad ki dulir jong ki Hima kiba la mynjur bad soi da ka Sorkar India.
Ha katei ka Dorbar Ri la ioh jingkren na Paiem Phrester Manik Syiemlieh, Syiem Hima Nongkhlaw & Vice-President GCCM and Federation of Khasi States , Mr Chawas Lyngdoh, Doloi Raliang & President, Ka Dorbar Ki Doloi Pa. Charles Momin, General Secretary, Council of Nokmas, Paiem H Wahlang, Syiem of Hima Jirang , Mr. H. Skhemlon Sirdar of Hima Mawdon, Secretary, GCCM & FKS Paiem. Niandro Syiemiong, Syiem of Hima Maharam, Vice-President Grand Council of Chiefs of Meghalaya and President, Federation of Khasi States Mr. K Comet Rymbai, Secretary Ka Dorbar Ki Doloi, Paiem Phylla Sing Syiem, Syiem Hima Nongstoin, Paiem Thewelson Manik Syiem, Syiem Khynnah Hima Mylliem, Pa Lakesh Momin, Joint Secretary, Council of Nokmas, bad na i Paiem Dr Balajied S Syiem, Syiem Hima Khyrim, Paiem Nangtei Syiemiong, Syiem Hima Langrin, Paiem Freeman Syiem Syiem Hima Sohra, Paiem R Malai, Syiem Hima Malai Sohmat, Bah B Lyngdoh, Lyngdoh Hima Sohiong, Bah Medric Rani, Acting Chief Hima Nongspung, Secretary, Elaka Mawbeh Larkhar, Sordar Raid Shabong, i Kong Reena Bareh, Elaka Rymbai, ki Sordar, ki Rangbah Shnong kiba la kyntu la wer ia ki khun ki hajar ban ia tylli lang kawei ka bor kawei ka jingmut, bad ba kin kynmaw ban ri ban da ia la ki Riti ki Dustur khnang ban ioh ban ai pat ia ki pateng longdien.
La ioh ki jingrwai na Bah Pynshailang Lyngdoh, Hima Mawphlang, Bah Chosterfield Khongwir, Hima Nongkhlaw, bad ki jingshad tynrai Shad Shut Wai, Ka Shad Mastieh na ka Hima Khadar Lyngdoh, Nongpoh Sirdarship, ka jingrwai na ki paralok na Ri lum Garo bad bun kiwei kiwei.
La ioh ia ka jingkren pynukut na i Syiem Hima Nongkhlaw, iba la wer ia ka jingiatylli jong ki Hima / Elaka baroh khnang ba ki jingdawa jong ki Hima Khasi States kin urlong bad ha kaba ka IOA bad AA kin ioh ia ka jingithuh hapoh ka Ain jong ka Ri India.
La ioh jingkren pynkut bad ai khublei na u Paiem Kestonbel Manik Syiemlieh, Deputy Syiem of Nongkhlaw
RESOLUTIONS
Ki rai kiba la shim hadien ka jingiamynjur da kaba rah kti bad ha kaba la wer kynhoi lai sien lai wat da baroh ha ka jingialam pyrta da u Bah Harlinjai Skhemlon, Sirdar Hima Mawdon (ka Hima kaba na khap pud Bangla) ki long kumne harum, bad ia kine ki rai yn phah sha ka Sorkar India bad ka Sorkar Jylla ban khmih ban peit ia kine ki jingeh kiba dawa ia ka jingpynbeit thymmai ia ka Constitution ka Ri India.
1. ban kyntu ia ka tnad Ministry of Tribal Affairs, Sorkar India, ba kan leh ia kaba donkam kumba la bthah ka rai bishar ha ka 26 April 2012, na ka bor National Commission for Schedule Tribes,(NCST), Sorkar India, tnad Ministry Tribal Affairs, Sorkar India ban leh ia kaba donkam ban peit khmih ban pyndep ia ki jingkular, bad ki jingiateh kumba la pruid dak ha ka IOA & AA 17 August 1948
3. ban bteng ia ka jingdawa kaba la shim ha ka Dorbar Ri kaba nongkong kaba ar bad kaba lai bad mynta ha ka Dorbar Ri kaba Saw kiba la dawa ia ka Article kaba kyrpang lane da ka Schedule kaba khadlai (Thirteen Schedule) katkum ki dulir ki jingkular IOA & AA
4. ban kyntu ia ki bor Sorkar Jylla bad pynbeit kyrkieh bad ban pyntreikam (enforcement) ia ka Meghalaya Transfer of Land Regulation Act 1971, ha shwa ban pyntreikam ia ka Industrial Policy ha ryngkat ki jingiai jingmut jong ki sengbhalang, ki trai jaka bad ki Khlieh Nongsynshar Hima (stake holder).
5. ban kyntu ia ka Sorkar Jylla bad Sorkar India ban mang kyrpang ia ka bhah na ka budget jong ka Sorkar Jylla sha ki 54 Hima /Elaka ha Khasi Hills, 19 Elaka ha Jaintia Hills bad na ka bynta ka Council of Nokmas kum shibynta ban kyrshan ban nang kyntiew ia ki iktiar jong ki ha ka ba ia dei bad ka synshar, khaddar, bishar bad ha kaba pyntreikam ia ki Kam pynroi (Development Schemes), ha ki Khun ki Hajar bad ha la ki Hima /Elaka.
6. ba ka Dorbar Ri ka sngewdei ban pypaw ia ka sha ki bor Sorkar ia ki jingeh kiba ki Dorbar Shnong, Raid bad Hima ki ia kynduh lada ym wanrah ki jingpynbeit thymmai (Amend) namar ki Ain Sorkar kiba mih na Parliament kum ka Indian Registration Act 1908, The Indian Forest Act 1927, Ka Forest Conservation Act 1980, ka Land Acquisition Act 1894, The Mines Act 1952, Coal Mines Nationalisation Act 1973, bad kiwei kiwei, ki long kiba pyrshah ia ki jingiateh bad ki jingialukar katkum ki dulir IOA & AA, khlem jing pynrkhat kumno kin ktah ia ka Hok ki khun ki hajar ha ki Hima bapher bapher hapoh ka Ri baieid jong ngi.(SP News)






