Jowai, Nailur 17: Ka Jingiakhih da ki Sengbhalang ba paw khmat ka Jylla ban pynbor ia ka sorkar ban pyntreikam noh mardor ia ka ILP kaba dei ka lad jingiada ia ki trai Ri trai Muluk ka la iaid mynta da ki taiwe taiew ban pakhang ophis, pakhang shnong ha ka ba la iohi ba ki paitbah ki da ia kyrshan tyngeh ban ia snoh kti lang ia kane ka jingdawa na ka bynta ka iap ka im jong ka lashai la shisngi ki khun ki kti jong ka pateng ka ban sa
wan.
Ka ILP ka dei ka atiar ba la ai da ka ain, ba ki nong synshar kin pyndonkam ban iada ia kiba dei trai Ri bad trai Muluk, da kaba khanglad ia ka jingrung kyrthep ki mynder ri bad poi ei kiba lah ban tam paid khlieh briew ban ia ngi ki tra Ri, bad ban knieh noh ia ka
hok long trai jong ngi halor ki khyndew ka shyiap bad halor ka khaii ka pateng ia ki mar ba mih ha ka jylla.
Ka jingsngap jar jar jong u myntri Rangbah ka Jylla halor ka ne ka ain teh pyrkhing ia ki jingwan tuid ki mynder bad ki bar jylla sha ka ne ka jylla rit pait kaba don tang shitroh ha khmat kiwei pat ki jaitbynriew heh pait jong ka india ka dei ka dak jong ka jingsarong,
bym don shuh ka jingkit khlieh ia ka iap ka im bad ka myntoi jong ka lawei.
Ka jingia pynibor ki khun bad u kpa kan ym lah ban wanrah ia u soh jong ka jingia sngewthuh jingmut lada u kpa u kyrngah beit ia ka jingdawa ki khun khlem pynsngap shuh ia ka ei ba ki kyrpad ka long ka ba bakla bad hangamei, namar ki khun kiba don ka jingkitkhlieh ia ka ing ka sem, haba ka jot ka laitlan kim banse ban ud ban pyni nia ia u
kpa khnang ban ioh syrdep ia kaba jot ba pei kaba long ka jingma kaba ki nongshun na bar ki lah ban rung ban mih katba mon, ka jingiohi jngai ki khun na ka bynta ka ba bha tam ha ka ban teh song ia ka Ri bad ka jaitbynriew sha ka jingia tylli ban ioh iada ia ka khyndew ka shyiap kaba dap da ka dud bad ka ngap ka long kaba donkam kyrkieh bha
mynta.
Ka jingriewspah ka Ri hynniewtrep ka dei ka daw ba ki briew kiba na bar ki peit kliaw kumno ban ioh jaka ban rung ha ka ne ka Ri kaba seisoh, kaba tang katno eh lada ioh phrung khlieh ka la pynmyntoi bad pynriewspah ia ki, ba dei ha ka ta ka rukom ba ki ialeh shitom katlah kat iai ban aibuit ia u myntri Rangbah ka Jylla ban ym pyntreikam ia
ka ILP namar ka khanglad ia ki briew ban a bar ban ym ioh mon than ban tuklar la ha ka khaii ka pateng ne kano kano ka jaitkam ruh, kim lah shuh ban long kynrad namar ki hap ban ioh da ka permit kaba 15 sngi lane 20 sngi ban sah hangne bad ki hap ban leit phai biang sha la ri la jong.
Hynrei ka jinglong kuman bad eh dohnud u Chief Minister ka jylla ban shimkhia ia ka jingdawa jong ki sengbhalang, ka la pynartatien ia ki baroh, imat ba ma u ruh um dei shisha u trai ri trai muluk kumba la kynnoh da ki paralok Garo kiba la iaid shakhmat ban ialeh mukotduma pyrshah ia u. Lada ym dei kumta kan eh aiu ia u CM ban pyntreikam noh ia ka ILP kaba la don lypa naduh u snem 1873 sa tang ban pyntreikam noh khlem da donkam ia ka jingmynjur jong ka sorkar kmie.
Da ka jingpynkup bor jong kata ka Ain (Regulation) ka Sorkar jylla kan don ka iktiar ban buh pud (line) uba u mynder- ri um lah ban jam palat khlem da ioh bor na ka sorkar jylla, kumta ka sorkar jylla ka don ka iktiar ba la pynkup da kata ka Regulation jong ka snem 1873 ban pynjari ia ki kyndon jong kata ka Regulation khlem da donkam ban ioh
shuh ia ka jingmynjur jong ka Sorkar Pdeng.
Ka jingong ba ka ILP ka long ka dieng pyngkiang ka ban khanglad ia kata ka roi ka par ka long kaba bakla shibun katba nangkhlain ka ILP katta nangkhlain ki kam pynroi, ka shong ha kata ka tynrai ki ba bat hok ia ka ain kum u trai ri ym kum u nongwei.(SP News)
