Sngewkhia ki khlieh nongsynshar ha kaba ia dei bad ka jingkhang tih Dewiong

Shillong, Jymmang 28: Ka Dorbar Grand Council of Chiefs of Meghalaya, kaba kynthup ia ka (Ka Dorbar Ki Khlieh Nongsynshar Ka Ri Hynniewtrep, Federation of Khasi States, Ka Dorbar Ki Dolloi, Ki Sirdarship, bad Council of Nokmas) kaba la long 9tarik May 2014, ka la pynpaw ia ka jingsngewkhia kaba jur halor ka jingtreikam jong ka hukum (Constitutional validity) ban tuklar bad khang ia ki kam khaii dewiong hapoh ka jylla Meghalaya.

Ha kaba iadei bad kane ka phang ka Federation of Khasi States, ka sngewdei ban kyrpad ia phi ban shim khia ia ki kyndon dulir ia teh bad ki jingkular (treaty), Instrument of Accession and Annexed Agreement ba la mynjur da ka Central Government ha ka 17tarik August 1948 (la suh hangne ia ka copy jong katei ka agreement kaba la kdew haneng lyngba ka report White Paper on Indian States, kaba la buh hakhmat ka Dorbar Parliament da u Dy Prime Minister Late Sardar Valababbhai Patel) ha ki snem 1949 bad 1950.

Ka long ruh kaba donkam ia ki bor Sorkar India ban kynmaw ba ka Federation of Khasi States, kam shym soi ia ka dulir Instrument of ‘Merger’ ki la soi tang ia ka dulir bad ki kyndon kiba la pruid dak halor ka dulir iateh bad ki jingkular ka Instrument of Accession with an Annexed Agreement on 15th December kaba la pdiang da ka central government ha ka 17 tarik August 1948.

 

Namar ka jingkmen ba ioh jinglaitluid ki Nongialam ka Ri India ki la kum klet ban pyndep bad pyntreikam ia ki tei ki dulir ki jingiateh bad ki jingkular (IOA &AA), kiba dei ki hok jong ki Hima Khasi States.  Ha ka juh ka por ki bor Sorkar India, ki dei ban sngewthuh shai ba dei tang lyngba kitei ki jingiateh bad ki jingkular (IOA & AA) ba don u kynjri jingiadei hapdeng ki hok, ki jingsynshar tynrai jong ki Sorkar Khasi States, Jaintia Garo bad ka Constitution Ri India.

Kumban shu pynkynmaw ka Dorbar Grand Council of Chiefs of Meghalaya, ka la leit sha ka bor National Commission for Schedule Tribes,(NCST), bad ka National Human Rights Commission(NHRC), kiba la ai hokum bad bthah ia ka tnad Union Ministry for Tribal Affairs, ka tnad Union Ministry for Home Affairs, Sorkar India bad pyndep ban pyntreikam ia kitei ki jingiateh kumba la kdew hapoh ka IOA & AA.

Kaba ngi sngew khuslai ka long ba katba dang iaid kane ka jingdawa, ngi sngewkhia shibun ba ki bor Sorkar India, khamtam ki iing shari, ki tribunal bun sien ki pynshai, bishar bad haba ai ki rai bishar,  la pynshong nongrim ia ki Ain kiba la thaw bad pynjari katkum ka rukom bat khyndew sha Ri Thor ha kaba ka sorkar India ka dei ka trai khyndew. Hynrei hangne ha jylla Meghalaya hapoh Ri Khasi, Jaintia bad Garo, ka jingbat khyndew hapoh ka jylla ka long katkum ki Riti ki Dustur ha kaba ka ka rukom bat khyndew hapoh ki jaka jong ka Federation of Khasi States, kynthup ha ki jaka Khasi, Jaintia bad Garo hills ha Meghalaya, katkum ki hok jong ngi  ka khyndew ka dei jong u paidbah.

Ka don ka jingdkoh (Constitutional Anomaly) hapoh ka Constitution Ri India mynta la 64 snem bad namar kane ka jingdkoh ngi ia kynduh bun ki jingeh namar donkam ban pynkylla kiba bun ki Acts, Rules bad ki Regulations kiba la pynjari da ki Parliament, bad bun sien kine ki ia tyngkhuh bad ki Riti ki Dustur bad ki rukom im jong ngi kum ka jaidbynriew kaba kyrpang, khamtam ha kaba iadei bad ka Hok halor ka khyndew, ki Um ki Wah, ki Khlaw ki btap, ka bor bishar, synshar bad khaddar bad kiwei kiwei.

Kum ba ka long mynta ka jingwan tuklar bad ka jingkhang jong ka National Green Tribunal ka long beain (unconstitutional and illegal) namar ka long pyrshah ia ki hok jingiateh bad ki jingkular (IOA & AA) bad katei ka jingkhang ka long pyrshah ia ki jingiateh hapdeng ka Sorkar India bad ka Federation of Khasi States.

Haba ngi phai sha ka Ain the Coal Mines Nationalisation Act 1973 ngi kynmaw ki paidbah ka jylla ki la pyrshah jur ia katei ka ain namar katei ka Ain ka ong ba la knieh ia baroh ki par maw hapoh Ri India, ka (Acquisition of the rights of owners of coal mines (read section 3), ha katei ka Section 3, katei ka Act ka ong ba dei tang ka Sorkar India kaba lah ban trei par maw lane tang ki company lane ki briew kiba la ai ‘Lease’ da ka Sorkar India. Ngi kynmaw burom ia u MP barim u Late Prof GG Swell, uba la pyrshah ia kane ka Ain bad ha kaba ka Sorkar India ka la kyrpad ia ka ban phah ia ka rai jingkyrpad na ka liang ka Sorkar Jylla sha ka Sorkar India ban pynbeit ia katei ka Ain ha kaba ia dei bad ka jylla Meghalaya

Ka jingkylli hangne ka long kumno ka Sorkar India lyngba kitei ki Act kan kam trai ia ka Khyndew ka shiap hapoh Khasi States, Jaintia hills bad Garo Hills, ban ai Lease sha kiwei pat ki nong tih maw iong. Lehse ka lah ban ai lease tang ia ki jaka ki khyndew Sorkar India, hynrei katei ka Ain ka long beain namar ka Sorkar India kam dei ka trai khyndew hapoh jylla Meghalaya (pule ka Agreement ki Khasi States ba la kdew hapoh ka White Paper on Indian States)

Shuh shuh haba pule ia ka The Coal Mines Nationalisation Act 1973 bad ka The Mines and Minerals (Development and Regulation) Act 1957, kine baroh ki Acts / Ain la thaw katkum ka rukom bat khyndew sha Ri India, hynrei  kam lah ban pyntreikam ia kitei ki Act ki Rule hapoh Khasi States, Jaintia bad Garo hills hapoh  Meghalaya namar ka long beain ka long kaba dkoh (constitutional anomaly)  bad kim don hok ban wan long trai halor kitei ka Khyndew jong ka Ri Khasi Jaintia bad Garo, kitei ki ain bad ki act ki long mar khongpong ia kaei kaba la ia kut hapoh ki dulir jingiateh bad ki jingkular.

Ngi pynkynmaw ruh ba ka Parliamentary Standing Committee on Home Affairs, dang shen ka la phah ka shithi sha ka Sorkar Meghalaya ban pan jingshai halor ka jingdawa na ki Khlieh Nongsynshar ka Ri Hynnewtrep ban ioh ia ka Council kaba kyrpang na ka bynta ki Nongsynshar kaba khlem liang (Partyless), ia kaba ki Khlieh Nongsynshar ki dang iai ap ia ka Sorkar Jylla ba kan ai ia ka jubap.

Kumta ha kum kane ka por ka Dorbar ki Khlieh Nongsynshar ka Ri Hynniewtrep, Ka Federation of Khasi States, Ka Dorbar ki Dolloi, ka Dorbar ki Nokma, ka sngew dei ban kyntu jur ia ka Sorkar Meghalaya ban wanrah ha ka rai kaba kyrpang official resolution hapoh iing dorbar katkum ka Para 12 A(b) jong ka Sixth Schedule, ban dawa na ka Sorkar India ban i) pynbeit thymmai ia kitei ki Act ki Rule ba kin long kiba iadei bad ka rukom im jong ngi bad ii) ban dawa ba ka Sorkar India kan pynsted ban pynrung ia ka IOA & AA hapoh ka Constitution Ri India lyngba ka Article kaba kyrpang khnang ba ngin ioh ban lait na kum kine ki jingia tyngkhuh hapdeng ki Ain jong ka Parliament bad ki Riti ki Dustur jong ngi ka jaidbynriew kaba kyrpang. (SP News)

 

What Next?

Recent Articles

Leave a Reply

Submit Comment

*