The President of India, Smt Droupadi Murmu addressing to the Nation on the eve of the 75th Republic Day celebrations via video conferencing on January 25, 2024.
New Delhi, Kyllalyngkot 26: Kane ka dei ka jingkren jong ka President ka Ri India ka Drupadi Murmu ha ka jingrakhe ia ka 75th Republic Day jong ka Ri India mynta ka sngi ha Nongbah Delhi.
Koparanongshong shnong,
Namaskar!
Nga ai khubleiia phi baroh ha kane ka miet shuwa ka Republic Day kaba 75! Nga dap da ka jingsngew sarong haba nga peit katno ngi la iaidshakhmatwat hapdeng ki jingeh. U snem uba 75 jong ka Republic ka dei long u maw nongrim ha ka jingiaid lynti ka ri. Kane ka dei ka por jong ka jingrakhe ha kaba ngi rakhe ia ka jingkhraw ba kyrpang bad ka jingiar ka deiriti jong ka ri jong ngi ha ka Azadi ka AmritMahotsav, haba ngi la dep 75 snem ka jinglaitluid.
Lashai ka dei ka sngi ha kaba ngi rakhe ia ka jingsdang jong ka RitiSynshar. Ka Preamble ka sdang da ki kyntien “Ngi, ki Briew jong ka India”, kaba pyni ia ka phang jong kane ka jingthoh kaba long ka synsharpaidbah. Ha India ka synsharpaidbah ka dei kaba kham slem ban ia ka jingsngewthuh ia ka synsharpaidbah ha ka thain sepngi. Ka dei namar kane ba ia ka India la khot ka ‘Kmie jong ka SynsharPaidbah’.
Hadien ka jingiakhun kaba jrong, ha ka 15 tarik u Nailar, 1947, ka India ka la ioh jinglaitluidna ka jingsynshar ki mynder. Hynrei ka kam ban thaw ia ki nongrim bad ki rukom treikam ban pyniaid ia ka ri bad plié ia ki lad kiba don ha ka, ka dei kaba dang iaidshakhmat. Ka Constituent Assembly ka la pynlutlai snem ha ki jingiamir jingmut halor baroh ki bynta jong ka jingsynshar bad ka la pynmih ia ka jingthoh kaba khraw jong ka ri jong ngi, ka RitiSynshar jong ka India. Mynta, ka ri ka kynmaw ia ki nongialam bad ki ophisar kiba la nohsynniang sha ka jingthaw ia kane ka RitiSynshar jong ngi da ka jingsngewnguh.
Ka ri ka don ha ki snem ba sdang ka AmritKaal, ka por kaba shuwa ka jingdapshispah snem ka jingioh ia ka jinglaitluid. Kane kan long ka jingkylla kaba khraw. Ngi la ioh ia ka lad ban kyntiew ia ka ri sha ki kliar kiba thymmai. Ka jingnohsynniangna baroh ki nongshongshnong ka long kaba kongsan ba ngin kot sha ki thong jong ngi. Na ka bynta kane, nga kyrpad ia baroh ki briew jong ka ri ba kin bud ia ki Fundamental Duty jong ngi kumba la batai ha ka RitiSynshar. Kine ki kamram ki dei kiba kongsan ia baroh ki briew ka ri khnang ban kyntiew ia ka Bharat sha ka ri kaba la kiewshaphrang haba ka dap 100 snem ka jingioh jinglaitluid, Hangne, nga pyrkhat shaphang u Mahatma Gandhi uba la long, “Ym pat don ki jaitbynriew kiba la kiewshaphrang kiba pyrkhat tang shaphang ki hok. Ki dei tang kito kiba la pyrkhat shaphang ki kamram jong ki.”
Koparanongshong shnong,
Ka Republic Day ka dei ka por ba ngin kynmawia ki nongrim jong ngi. Haba ngi puson shaphang kine, ngi poi sha kaba ngi hap poi. Ka synsharpaidbah ka mut ka jingbun ki deiriti, ki jingngeit bad ki rukom. Ka jingrakhe ia kane ka jingiapher ka mut ka jingryntih kyrdan ia kaba la pynskhem da ka hok. Ka jinglaitluid ka pynurlongia kane baroh. Kine ki jingngeit ki dei kiba pynlong ia ngi ki briew ka India. Ha ka jingialam lynti jong u Dr. B. R. Ambedkar, ka RitiSynshar, kaba don ia kane ka nongrim, ka la ialam ia ngi sha ka lynti jong ka hok ha ka imlang sahlang bad ka jingpynduh ia kanokano ka jingniewbein.
Nga kwah ban ong hangne ba ka jingrakhe ia ka lyngkhuh sngi kha ba shi spah jong u nongialam na ka bynta ka hok ha ka imlang sahlang, u Karpoori Thakur Ji ka la kut hynnin. U KarpooriJi u dei uwei na kiba hakhmat duh ha ka kam na ka bynta ki jaitbynriew ba sahdien bad u la aiti ia ka kam jong u na ka bynta ka bha ka miat jong u. Ka jingim jong u ka long ka nuksa. Nga nguhia u KarpooriJiuba la wanrah jingkylla ha ki kam nongmihkhmat lyngba ki jingnoh synniang jong u.
Ka mat jong ka Republic jong ngi ka wanrah lang ia palat 1.4 billion ngut ki briew ba ngin im kum kawei ka longiing. Na ka bynta ka longiing kaba heh tam ha ka pyrthei, ka jingia-im lang kam dei ka jingdonkam namar ka jaka ba ngi don hynrei ka dei ka tyllong jong ka jingkmen kaba paw ha ka jingrakhe ia ka Republic Day jong ngi.
Ha une u taiew, ngi la sakhiia ka jingpynkyntang ia u mot jong u PrabhuShri Ram ha ka temple ba itynnad ba la tei ha ka jaka kha jong u ha Ayodhya. Haba ki briew ki la sngewthuhia ka jingkongsan jong kane ka jingjia, ki riewstadhistori ha ki por ban wan kin sngewthuh ba kane ka dei ka por kaba kongsan bha ha ka jingshem biang ka India ia ka hiar pateng jong ka deiriti jong ka. Ka jingtei ia kane ka temple ka la sdang hadien ki kam ain bad ka rai jong ka iing shari kaba halor tam jong ka ri. Mynta ka ieng kum ka jingtei kaba khraw kaba pyni ia ka jingngeit jong ki briew bad ka dak jong ka jingshaniah jong ki briew ia ki kam ain.
Koparanongshong shnong,
Ki jinglehkmen jong ngi ki dei kiba kongsan ha kaba ngi peit ia ki por ba la leit bad ki por ban wan. Haba ngi peit iaune u snem naduh ka Republic Day kaba la dep, ki don shibun kieikiei kiba pynsngewtynnad ia ngi. Ka jingpynlongia ka Group of 20 Summit ha ka nongbah, hapoh ka Presidency jong ka India ka dei ka jingjop kaba khraw. Kaba kham kongsan ha kane ka dei ka jingiashim bynta ki briew ha ki prokram G20. Ki jingmut jingpyrkhat ki wan napohshalor ym nalorshapoh. Kane ka prokram ka la ai ki jinghikai ia baroh ha ka jingai bynta ia ki briew ha ki kam kiba ktah ia ka lawei jong ki. Ka G20 Summit ka la kyntiew ruh ia ka kyrdan jong ka India kum ka Sur jong ka Thain Shathie jong ka pyrthei.
Ngi la jam shakhmat ruh ha ka kam jong ka jingryntih kyrdan hapdeng ki shynrang bad kynthei haba ka Parliament ka la ai jingmynjur ia ka Women’s Reservation Bill. Nga ngeit ba ka Nari Shakti VandanAdhiniyamkan long ka atiar na ka bynta ka jingpynkupbor ia ki longkmie. Kan iarap bha ruh ha ka jingkyntiew ia ka rukom treikam ka Sorkar. Haba ki kham bun ki longkmie kiba don bynta ha ki kam kiba kongsan, ki kam ba kongsan jong ngi kin kham iahap bad ki jingdonkam jong ki paidbah.
Une u dei ruh u snem ba ka India ka la poi sha u bnai ha kaba ka la long kaba nyngkong ban poi sha ka thain shathie jong u bnai. Hadien ka Chandrayaan-3, ka Indian Space Research Organisation ka la sdang ruh ia ka solar mission. Dang shen, ngi la pynpoi ia ka Aditya L1 sha ka halo orbit. Ngi la sdang ia u snem ba thymmai da ka jingpynher ia ka X-ray Polarimeter Satellite kaba nyngkong jong ka ri kaba tip kum ka XPoSat ka ban peit ia ki kam kiba iadei bad ka haw haw kum ki black hole. Ngi dang pynkhreh shibun kiwei kiwei ki mission haw haw ha une u snem. Nga kmen ban ong ba ki kam kaw haw jong ka India ruh kin kot sha ki mawmer ba thymmai. Ki jingpynkhrehia ka Gaganyaan mission, ka spaceflight ba nyngkong jong ngi ban don da ki briew ka dang iaidshakhmat. Ngi dei kiba sngew sarong shaphang ki riewstad science bad teknoloji jong ngi bad mynta ki thong jong ngi ki long kiba kham heh bad ngi dang pynurlongia kine. Ki kam haw haw jong ka India ki thmu ban pyniar ia ka bynta jong ka science bad teknoloji na ka bynta ka bha ka miat jong ka jinglong briew. Ka jingshitrhem jong ka ri na ka bynta ki sienjam jong ka ISRO ka dei kaba ai mynsiem bha. Ki jingjop ba thymmai ha kine ki kam ki la ai mynsiemia ki samla. Nga ngeit skhem ba ki khynnah kin phaikhmat sha ka science. Kane kan ai mynsiem ruh ia ki samla, khamtam ki kynthei ba kin jied ia ki kam kiba iadei bad ka science bad teknoloji.
Koparanongshong shnong,
Ka India ka dang iaidshaphrang da ka jingskhem jingmut bad kane ka wan na ka ioh ka kot kaba khlain. Ka jingkiew jong ka GDP jong ngi ka long kaba heh tam hapdeng ki ri kiba kham khlain ha kine ki snem ba la dep bad ngi don bun ki daw ban ngeit ba kane kan bteng ha u snem 2024 bad hadien kane ruh. Kaba kongsan ka long ba ka jingpynkhrehkam kaba shemphang kaba aiboria ka ioh ka kot ka la iarap ruh ha ka jingpyrshang ban wanrah ka roi ka par ia baroh. Ka Sorkar ka la bteng ruh ia ki skhim ban ai ei ki mar bam ia ki bynta jong ka imlang sahlang kiba shem jingeh ha ka por jong ka khlam. Ia kine la pyniar ban ai jingiarap ia ki briew ba kin lait na ki jingeh kiba la mih na kane ka khlam. Hadien kane, ka Sorkar ka la rai ban ai ei ki mar bam ia 81 klur ngut ki briew haduh san snem. Kane ka lah ban long ka sienjam kaba heh tam ha ka historina ka bynta ka bha ka miat.
Shuh shuh, ki la don katto katne ki skhim mission-mode ban kyntiew ia ka jingsuk ha ka jingim jong ki briew. Na ka jingioh ia ka um kaba khuid bad kaba shngain ha iing, sha ka jingshngain ha kaba don iing lajong, kine ki dei ki jingdonkam. Kine ki kam kim iadei bad ki jingngeit ha ki kam sain pyrthei bad ngi dei ban peit ia kine ki kam na ka liang jong ka jinglong briew bad ka jingsngewlem. Ka Sorkar ka la pyniar bad pynkhlain ia ki skhim na ka bynta ka bha ka miat bad ka la pynkylla ia ka jingmut jong ka bha ka miat. Kan long ka burom shisha ia ngi haba ka India kan long kawei na ki ri ha kaba ka long kaba eh ban iohi ia ki briew ki bym don la ka iing. Kumjuh, ka National Education Policy ka phaikhmat sha ka jingkamia ka jingduna ha ki kam digital ban wanrah ia ka jingryntih ha ki kam pule puthi na ka bynta ki khynnah pule kiba shem jingeh. Ka jingpyniaria ka insurance hapoh ka skhim Ayushman Bharat ka thmu ban wanrah lang ia baroh ki nongioh jingmyntoi hapoh kawei ka thup bad ka ai jingshngain ia kiba duk ba suk bad kito kiba shem jingeh.
Ki nongialehkai jong ngi ki la kyntiew ia ka kyrdan jong ka India hapdeng ki ri. Ha ka lympung Asian Games ba la long ha u snem ba la dep, ngi la jop 107 tylli ki khusnam bad ngi la jop 111 tylli ki khusnam ha ka lympung Asian Para Games. Ngi sngewkmen ruh ba ki kynthei ki don ka bynta kaba heh ha kane ka jingjop khusnam jong ngi. Ki nongialehkai jong ngi ki la ai mynsiemia ki khynnah ba kin jied ia ki kam ialehkai bad ki iarap ruh ia ki ban pynskhem ia ka jingmut jong ki. Nga ngeit skhem ba ki nongialehkai jong ngi kin leh kham bha ha ka lympyng Paris Olympics.
Ko par nongshong shnong,
Ha kine ki por ba la dep, ki la don ki jingiathut ha ki jaka bapher bapher jong ka pyrthei bad ki don ki bynta kiba la hap mad ia ki jingiaumsnam. Haba baroh arliang ki sngew ba ki don ha kaba dei bad kiwei ki bakla, ka lad shakhmat ka don ha ka jingsngewthuh. Ka long kaba sngewsih ba ha ka jaka jong ka jingsngewthuh, ki jingtieng bad ki jingpeit bein ki la wanrah ia ki jingiapher jingmut bad kane ka la ialam sha ka jingiaumsnem. Ki la don ki jingjia kiba heh bad ngi sngewsih haba ngi iohi ia ka jingsangsot. Ha kane ka por, ngi kynmawia ki kyntien u Blei Buddha:
Kane ka mut:
“Ym don ha kanokano ka por ba ki jingiashun ki ioh ka jingpynbeit lyngba ka jingiashunhynrei ki beit na ka jing bym long nongshun. Kane ka dei ka ain kaba junom.”
Na u VardhamanMahavir sha u Samrat Ashok sha u Kpa jong ka Ri, u Mahatma Gandhi, ka India ka la pyni na ka por sha ka por ba ka jingkiar ia ka jingiaumsnam ka dei kaba biang tam kaba phewse jynjar ban leh hynrei ka don beit ka lad – shisha, kane ka dei kaba ngi la pyni. To ngin kyrmen ba ki thain kiba don ha ki jingiathut kin shem ia ka lad sha ka jngsuk ban pynbeit ia kine ki jingiathut.
Ka jingstad kaba hyndai jong ka India ka lah ruh ban iarap ia ka pyrthei ban pynbeit ia ka jingeh kaba iadei bad ka mariang. Nga kmen ban iohiia ka India kum ka nongialam jong ka jingkyntiew ia ki tyllong bording ba lah ban pynthymmai bad ka jingialam jong ka ha ki kam kiba iadei bad ka jingkylla ka suinbneng. Ka India ka la sdang ia ka ‘LiFE Movement’ ban pdiang ia ka rukom im kaba pyrkhat ia ka mariang. Ka pyrthei ka la iarohia ka jingban jur ka India ha ka jingpynkylla hi ki briew ia ka rukom im jong ki ban ialeh pyrshah ia ka jingkyllaka suinbneng. Kane kan iarap ia ka pyrthei na ka bynta ki pateng ban wan bad kan kyntiew ruh ia ka rukom im.
Ko par nongshong shnong,
Kane ka por jong ka AmritKaalkan long ruh ka por jong ki jingkylla ki bym pat juiohi ha ka teknoloji. Ki jingiaid shaphrang jong ka teknoloji kum ka Artificial Intelligence bad machine learning ki la long shi bynta ka jingim jong ngi ha ka por kaba stet bha. Ki don shibun ki jingkhuslaina ka bynta ki por ban wan, hynrei ki lad ruh ki long kiba bun, khamtam ia ki samla. Kine ki dang peit ia ki lad kiba thymmai. Ngi dei ban leh katba leh ban weng ia ki maw jynthut ha ka lynti jong ki bad plié ia ki lad na ka bynta jong ki. Kaba ki kwah ka dei ki lad kiba ryntihlang ia baroh. Kaba kimkwah ka dei tang ka jingkren shaphang ka jingryntih, ki kwah ia ka jingurlong shisha jong kane ka jingryntih.
Ha kaba kut, ka dei ka jingskhem jingmut jong ki ka ban tei ia ka India ka ban wan. Shuh shuh, ki jingmut jingpyrkhat jong ki samla ki dei kiba saindur da ki nonghikai kiba dei shisha ki nongteiia ka lawei jong ka India. Nga kwah ruh ban ai jingsngewnguhia ki nongrep bad ki nongbylla jong ngi kiba trei shitom bad kiba don ka bynta kaba heh bha ha ka jingtei ia ka lawei kaba kham bha jong ka ri. Ha kane ka sngi shwa kane ka Republic Day, ka India ka ai jingsngewnguh ruh ia ki kynhun shipai, ki pulit bad ki kynhun pahara namar ka dei ka jingpeitngor bad ka jingshlur jong ki kaba plié lad ia ngi ba ngin kot sha kine ki kliar mynta.
Shuwa ba nganpynkut, to ngan ai khubleiia ki dkhot jong ki kam ain bad ki kam pyniaid shnong jong ngi. Nga ai khublei Republic Day ia ki ophisar kiba don ha ki mission jong ka India ha ki ri bapher bapher bad ki briew jong ka ri kiba don ha kiwei kiwei ki ri. To ngin kut jingmut ban ai jingshakri ia ka ri jong ngi ha kanokano ka rukom ba ngi lah. Nga ai khubleiia phi baroh ha kane ka kam.
Khublei Shibun.
Jai Hind!
Jai Bharat!
