New Delhi, Nohprah 31: U snem 2025 u la paw kum u snem jong ka jingkylla na ka bynta ki kamïalehkaijong ka India – ka por ba la paw ym tang da ki takmaha ki rynsnialehkai jong ka pyrthei (ka bynta kaba kongsan ban tei ïa ka jingsngew skhem), hynrei kumjuh ruh da ki dak jong ka jingpynkylladurïa ki kamïalehkai jong ka ri.
Ka jingkyntiewia ka jingbei tyngka jong ka sorkar bad ki riew shimet, ka jingpynkylla ia ki polisi, bad ka jingpyniar ia ki jingtei ki dei kiba la sdang bad donkam ban rah shakhmat ban thaw ia ka nongrim ha kaba lah ban tei ia ka jingtbit ka ri Indiaha ki kamialehkai.
Mynta u snem ka sorkar ka la mynjur ia ka National Sports Policy (NSP) 2025. Kane ka polisi ka buh ia ka jingthmu kaba la pynbeit na ka bynta ki jingiashim bynta ha ki lympungialehkai kiba iaidbeitiaidryntih ha ka pyrthei (ka India kan pynlong ia ki Commonwealth Games, 2030, bad ka la pynpaw ia ka jingangnud jong ka ban pynlong ia ki Olympic Games jong u snem 2036).
Kumta, ngi la ïohiïa ka jingpyntreikam ïa ka National Sports Governance Act, 2025.Ka aiñ ka pynkylla ïa ka rukom pynïaidïa ki jingïalehkai ha India da kaba bujliïa ka jinglehshiliangda ka jinglong kaba shai bad ka jingpynbeit ryntih.
Ka jingpule ia kane ka ainka pynpaw ia ka jingthmu ban pynleit jingmut ha ki nongialehkai, ryngkat bad ki rukom jied ia ki, ki raiban pynbiang pisa, bad ka jingpynbeit ia ki jingeh ba laiaidkatkum ki kyndon, ki rukom treikam ba la bataishai, bad ka jingbuh ia ka por ban pyndep ia ki kam.
Ka treikam banjingpyndunaia ka jingleharsap bad ban tei ia ka jingshaniah hapdeng ki nongialehkai, khamtam kito kiba na ki sor kiba kham rit bad kiba wan na ki longiing bym don ka jingiadei bad ki heh ki hain.
Iangakaei kaba sngewtynnad ka long ba ha ka sien kaba nyngkong hapoh kane ka aiñ, ki kynhun ïalehkai ki dei ban pdiangïa ka Safe Sports Policy kaba ïadaïa ki kynthei, ki nongïalehkai kiba dang rit bad kiwei kiwei ki briew kiba rit paid, ryngkat bad ka Code of Ethics kaba ïahap bad ki kyndon jong ka pyrthei.
Ka jingpeitngor kaba laitluid lyngba ka National Sports Board bad ka Sports Tribunal ba kyrpang ka wanrah ïa ka jingshngaiñbad ka jingïaidbeit, katba ka jingïashim bynta jong ki nongïalehkai kaba donkam bad ka jingïashim bynta jong ki kynthei ha ki kynhunkiba shim ia ki rai ka wanrah biang ïa ka bor hapoh ki seng kiba peit ia ki kam ialehkai.
Ha kajuh ka por, kine ki jingkylla ki wanrahia ka jinglong ryntih, ka jingshaniah, bad ka jingthikna kaba donkam na ka bynta ka bor ba iakhun ha ki lympungialehkai jong ka pyrthei.
U Myntri RangbahduhModi u la pyni ia ka jingsngewtynnat shimet ia ki nongialehkai jong ka India da kaba pdiang sngewbha ia ki nongialehkai bad ki kynhun ha iing sah jong u na ka bynta ki jingiakren ki bym sahkut ha tang ki jingai khublei. Hangne ngi sakhiia ki jingiakren shaphang ki jingleitjingwan jong ki nongialehkai, ki jingialeh, ki jingaiti bad ki jingjop jong ki.
Nga la peit bha, da ka jingsngewtynnat kaba khraw, ia ka jingkiew jong ngi ha ki jaitjingialehkai bapher bapher. Tang mynta u bnai, u JoshnaChinappa, u Abhay Singh, bad u Anahat Singh ki la ïasoh lang ban thawïa ka histori ha kaba ka India ka la rah ïa ka namlahduh kaba nyngkong eh jong ka ha ka Squash World Cup da kaba jop ïa ka Hong Kong da 3-0 kol.
Ki kynthei India ki la ialam lynti ha ka pyrthei. Ha u bnai Naiwieng 2025, ka kynhun ïalehkaikriket jong ki kynthei ka India ka la jop ïa ka ICC Women’s World Cup, katba ka kynhun ïalehkaikriket jong ki kynthei ba duna ka bor iohijong ka ri India ka la thawïa ka histori da kaba jop ïa ka T20 World Cup kaba nyngkong eh jong ki.
Ha ka jingïalehkai boxing, ka India ka la pynkutïa ka jingïashim bynta ba nyngkong jong ka ha ka World Boxing Cup Finals 2025 da kaba khurkhyndai tylli ki takmaksiar . Ha ka Asian Youth Games 2025, ka India ka la lehkai ha ka rukom kaba bha tam haduh mynta.
Ka Indian Men’s Hockey Team ka la jop ïa ka Asia Cup 2025 ha Rajgir, Bihar, kaba la pynkut noh ïa ka jingap kaba la neh 8 snem ban ïohïa ka namlahduhha ka dewbah da kaba pynliemïa ka South Korea da 4-1 kol ha ka phainal.
Ka Sheetal Devi kaba dang 18 snem ka rta ka la long ka world champion ha ka jingïalehkaipara-archery, ka DivyaDeshmukh ka la long ka kynthei ba nyngkong na India ban jop ia ka FIDE Women’s World Cup hadien ba ka la jop ïa ka para nong India ka Koneru Humpy .
Ki jingjop jong ka kam ialehkaijong ka India ha u snem 2025 ki la long kiba la poi sha baroh ki bynta jong ka ri. Dang shen, ka FIH Men’s Junior Hockey World Cup ka la long ha Tamil Nadu, bad ka World Boxing Finals, ha Greater Noida.
Ka Veer Savarkar Sports Complex kaba la shna thymmai bad kaba long katkum ki jinglong jingman ha kiwei kiwei kin jaka lehkai ha kylleng ka pyrthei kaba don ha Ahmedabad, ka la pynlong ïa ka 11thAsian Aquatics Championship.
Ha ka Rugby, la pynlongïa ka Asia Rugby Emirates U20 Sevens ha Rajgir, Bihar, ha kaba ka kynhun jong ki kynthei jong ka India ka la khurïa ka takmarynnong ha ka lympungïakhun kaba jur bha. Kumba u President ka Asia Rugby u Qais Al Dhalai u la ong, ka jingwanrahïa ka jingïalehkai rugby jong ki samla ba pawnam sha Bihar “kam dei tang ka jingrakhe ïa ka jingïalehkai rugby jong ki samla, hynrei ka dei ruh ka jingpynshisha kaba khlaiñïa ka jingkiew jong ka jingïalehkai … ha kylleng ki bynta jong ka Asia”.
Ha kiba bun ki liang, ka jingkiew jong ka rugby hi ka pyni ia ka jingkylla ha ka kam ialehkai kaba kham heh jong ka India. Ha u bnai Jylliew 2025, ka Mumbai ka la sakhiïa ka jingïalehkai Rugby Premier League (RPL) ba nyngkong eh – kawei na ki jingïalehkai Rugby Sevens ba nyngkong eh ha ka pyrthei.
Ki 6 tylli ki kynhun jong ki nongbah (Chennai Bulls, Hyderabad Heroes, Mumbai Dreamers, bad kiwei kiwei) ki la wanrah lang ïa ki khlur na la ka jong ka ri bad palat 30 ngut ki nongïalehkai na ki ri kiba khlaiñ bor ha ka rugby kum ka New Zealand, South Africa, Fiji, bad Australia. Ka jingïalehkai ba nyngkong jong ka league ha ka 15 tarik u Jylliew ka la khringïa ki paidbah, kiba sngewtynnadia ki kam ialehkaiha Andheri Sports Complex, Mumbai, da kaba pyni paidbah ha ki telebishon bad ki OTT.
Kane ka jingpynlaitpaidbah ka la long kaba dep da ki jingïalehkai ba thymmai kiba ym tang ba ki la pynkmenïa ka pateng thymmai jong ki nongkyrshanhynrei ki la pyni ruh ïa ki nongkyrshan bad ki nongpynbna ba ka rugby ka lah ban long shi bynta jong ka kamaikajih na ki kam ïalehkai jong ka ri India. Ka pyni haduh katno ka jingïalehkai ka la poi ba, tang hadien shibnai, ka India ka la pynlong ïa ka jingïalehkai Continental Rugby Championship ha ka jaka kum ka Rajgir.
Ka tnad kam ialehkai jong ka sorkarpdeng ka la buh ia ka jingthmu ban seng ia ki league kiba don bun ki nongbah, kiba don ia ki jingplielad ha kylleng ki jaitjingialehkai bapher bapher hapoh ka phangpdeng jong ka Khelo India.
Nga lah ban pynshisha hi dalade ba ka ASMITA women’s rugby league ka la ai jingkyrshan ïa ka jingïalehkai hapdeng ki samla kynthei ha kylleng ki nongbah ha ka ri. Katba ka jingiashim bynta langjong ki riew shimet ka la nang kiewsukisuki: kito kiba ioh ia ki lad OTT bad ki nongkyrshan ki ithuh ïa ka bor ban kamai ha ki kam ïalehkaijong ka India.
Mynta u snem, ka tnad kam ialekaika la pynkylla ia ka Scheme of Assistance to National Sports Federations, da kaba buh ia ki kyndon kiba shai na ka bynta ki seng (kynthup ia ka jong ngi) ban ioh ia ka jingiarap pisa. Kum ka nuksa, kanokano ka synjuk kaba don ka mang tyngka kaba palat ia ka T 10 klur shisnem mynta ka dei ban thung ia u High – Performance Dorector(HPD) ban peit ia ki prokram teknikal.
Kawei pa kawei ka jingialehkai ka dei ban pynlut ym duna ia ka 20% na ka mang tyngka jong ka na ka bynta ka jingkyntiewha ki nongialehkai ba thymmai (ka jinghikai ia ki khynnah rit bad ki samla) bad ym duna ia ka 10% na ka bynta ka jinghikai ia ki coach bad ki nongtrei.
Ki nongialehkai kiba lah ban iakhun ha ki lympung jong ka pyrthei ki ioh ia ka bai bam kaba T 10,000 man u bnai ha ki sngi bym don jingialehkai – ka bai bam kaba kongsan ban pynthikna ba ym don uwei ruh u nongialehkai ubaduh ia ka jingbam katba u dang ialeh ban pynurlong ia ki thong ban iakhun ha ka lynpung Olympics.
Ha kajuh ka por, ka Fit India Movement kaba la ïalam da ka jingthmu “Sundays on Cycle” (ar tylli ki bynta ha kaba nga la iashim bynta) – ka jingïakhih kaba man la ka taiew ha ka ri baroh kawei kaba la kyrshan da u Myntri sorkarpdenguba dei khmih ia ka kam ialehkai, ka dei ka sienjam kaba pynskhemïa ka koit ka khiah ha ka met, hapdeng ki nong India.
ka jingialehkai bad ka koit ka khiah ka dei ban long ka rukom im ha ka imlang sahlang. Tang kumta ka jingkylla kaba shisha bad kaba nehkan mih. Ngi dei ban tei iaka jinglong jingman kaba shisha na ka byntakajingialehkai.
Katba ki takmaksiar ki long ka jingshaiha ki kamialehkaina ka bynta ka ri, ka kolshor ialehkai kaba kyllum, kaba lah ban ioh ka long ka dak kaba shisha bad kaba neh jong ka ri kaba iaidshakhmat ha ka kam ialehkai.
Kum ban shu kdew, Ki san tylli ki nongrim jong ka National Sports Policy ki ailad ia kawei pa kawei ka jingialehkai ban don bynta ha kaba tei ia ka ri – lyngba ka jinglehkaihynrei ruh ka jingiashim bynta paidbah, ka jingktah ha ka imlang sahlang bad ka ioh ka kot bad ka jingpyniasoh bad ka jingpule .
Ka National Sports Governance Act ka wanrah ia ka bor ban pyniaid ha ka rukom kaba ym pat ju don mynnomynno ruh bad ka pynshlur ia ki synjuk ban seng bad pynkhlain ia ka jingsynshar ha baroh ki bynta jong ka kam.
Ka plieia ka lad na ka bynta ki nongialam ba kin shim ia la ka bynta, Ka jinglehkai jong ki nongialehkai bad ka jingiashim bynta kaba radbahna ki nongialehkai jong ka ri bad ki jylla ka pynshlur ia baroh ki nongshim bynta – naduh ka synjuk haduh ki nongkyrshan – ban pyniar ia ka jingthmu bad jingangnud jong ki.
Ka jingpeit ia ka kam ialehkai kaba shngain bad ki bynta kum ka jingthok shaphang ka rtaki long kiba donkam bha na ka bynta ka jingkiew shaphrang ki kam ialehkai kum ka rugby.
Ka jingioh ia ka lad ban pynlong ia ka CWG 2030 bad kiwei kiwei ki lympungialehkai hapdeng ki ri ka ai ia ki nongialehkai bad ki nongpeit ia ka lad ban sakhi ia ki rukom ialehkai kiba halor tam ha ki jingialehkai bapher bapher
Kane ka sorkar ka la buh ia ka thong ba ka India kan don hapeng ki 10 tylli ki ri ba halor tam ha ki kam ialehkai hapoh kine ki 10 snem ban wan. Ka nongrim ka la skhem. Ka kam nangneshakhmat kam dei kaba ngi hap pyrkhat thymmai, hynrei ngi dei ban pynnehia ka jingiaid ryntih.
Kane ka dei ka por kaba kyrpang ia ka India, ia ki kam ialehkai jong ka India bad ia ka imlang sahlang baron kawei. To ngin ia jam shaphrang, U nongthoh u dei u president jong ka Rugby India bad u nongialehkai barim jong ka India ha ka jingialehkairugby.



