New Delhi, Jylliew 11: U Syed Ata Hasnain, Lt Gen (Retd), Chancellor ka Central University of Kashmir bad Dkhot, National Disaster Management Authority( NDMA) la ong ba ka ri ka lah ban don baroh ki jingbha ban jam shaphrang bad ki briew jong ka ki lah ban don lut ka bor ban kwah ia ka jingkhraw.
Hynrei, lada ka ri kam long kaba shngain bad ki jingiadei jong ka bad ki paramarjan bad kiwei kiwei ki ri kim long kiba ryntih, kane ka roi ka par ka lah ban ym wan.
Ha kine ki khyndai snem ba la dep, ka kyrdan jong ka India ka la kiew kum bym pat juiohimynshuwa ha kaba ka jingshngain jong ka ri bad ka jingiadei bad kiwei kiwei ki ri ki dei ki kam kiba la peit bniah ban pynthikna ba baroh ki bynta jong ka roi ka par jong ka ri ki bteng khlem da don ka jingkhuslai shaphang ka jingdap ki jingdon jingem bad kiwei kiwei ki jingeh ha ka lynti.
Ha ka jingiadei bad kiwei kiwei ki ri, ka jingbymiashah iano iano bad ka rukom treikam kaba iar bad kaba bun bynta ka la plie lad ia ka India ba kan shim ia ki rai kiba iarap ia ka ri bad na ka bynta ka jingiohnong lang.
Ka jingiadei jong u Myntri Rangbah Duh, u Narendra Modi bad kiwei kiwei ki nongialam jong kiwei kiwei ki ri ka la pynthikna ba ka kyrdan jong ngi ka la kiew.
Ka nuksa kaba biang tam ka dei ka jingiadei ba u la don bad lai ngut ki President jong ka US, kiba don la ki jong ki jong ki jingngeit bad ki jingthmu. Kane ka la pynthikna ia ka jingbha ha ka jingiadei hapdeng ka India bad ka US, ha kaba la don shibun ki jingiamir jingmut ha ka rukom treikam 2 + 2.
Ka US ka la pynthikna ba ka jingthied mar ka India na ki ri ba la shah tehlakam da ka kim shah ktah. Ka la burom ruh ia ka rai jong ka India ha kaba iadei bad ka thma ha Ukraine.
Ha ka Middle East ruh, ka jingiadei jong ka India ka la pynthikna ia ka jingiabha bad ki ri Gulf ha kaba 8 million ngut ki briew na India ki sah ha kaba ki don ki jingkamai kiba bun. Shuh shuh, ka India ka la long dkhot jong ka Western Quad kaba mut ka jingiatreilang bad ka Israel, US bad UAE (IIUU).
Ka jingkiew kyrdan ka India hapdeng ki ri ka la jia namar ka jinglahtehlakam ia ka khlam hapoh ka ri, ka rukom treikam ha kaba iadei bad ki dawai tika bad ka kyrdan kaba ka la ioh kum ka jaka pdeng jong ki kam kiba iadei bad ki dawai. Kane ka la iarap bha haba ka thma ha Ukraine ka la khie.
Lyngba ka jingbymiashahianoiano, ka India ka la lah ban peit ia ki kam kiba iadei bad ka bording khnang ban ioh jingmyntoi ialade, kane ka dei kaba donkam bha ha ka jingkhie im biang jong ka ioh ka kot kaba la shah ktah bha la ar snem mynta. Na ka jinghiar-24% jong ka ioh ka kot sha ka jingkiew 6.25 % hapoh ar snem, kane ka la jia namar ka jingshngain ha ka ri bad ka jingiadei bad kiwei kiwei ki ri.
Kane ka Sorkar ka la ioh mad ia ki rukom treikam Wolf Warrior Diplomacy jong ka China ban pynkulmar ia ka India kaba dang kiewshaphrang. Ka rukom treikam ban pynphai lang kumjuh ka la pynthikna ba ka China kam shim la lah ban shim kabu na ki jingthombor ba ka la pyrshang lyngba ki lad iada ri. Ka jingiakren ka dang iaidshakhmat mynta khlem da kylla sha ka jingma kaba khraw.
Phewse ka jingjop kaba heh tam ia kane ka Sorkar ka dei ka rai ban pynkylla ia ka Article 370 bad ai jingithuh ia ka J&K kum ka jaka kaba pura jong ka ri. Na ka bynta ka jingsuk ban pyniaid ia ki kam, la ai jingithuh ia ka J&K bad kaLadakh kum ki Union Territory.
Ka jingsangeh ia siat ha u Line of Control ka dang bteng naduh u Rymphang 2021 bad ka la wanrah ia ka jingshngain. Kane ka la plie shibun ki lad ban jam shakhmat ha ki jinglong jingman ha J&K na ka bynta ka jingbha.
Ha kaba iadei bad ki jinglah treikam bad ka jingkyntiew ia ka jinglah treikam, ka jingsngewthuh ba ka India kam lah ban pynsepei ia ki foreign exchang reserve da ki billion ban thied ia ki mar bad ban pynthymmai ia ki kynhun iada ri, ka dei kaba la pynngamjylliew ha ki jingmut jingpyrkhat jong kito kiba don bynta ha kane ka kam.
La ithuh ia saw tylli ki “positive indigenisation lists (PIL)” ha kaba la khang ban thied nabar ri haduh 1238 ki tiar bad mynta la kynthup sa 928 jait ki mar dang shen. Kane ka thup jong 928 tylli ki jait mar ka kynthup ia ki mar kiba kongsan ia ka ri kum ki mar ba bha bad ki mar kylliangbujli, ha kaba ka jingshalannabar ri ka kot haduh T 715 klur.
Kane ka dei ka jingiaid lynti sha ka Atmanirbharta (ka jingpyndap ialade) kaba dang iaidshaphrangsukisuki. Lyngba ka jingban jur halor ka jingtrei dalade, kito kiba trei ha ki kam science bad jingwad bniah jong ka India ki la ioh mynsiembha.
Ka jingtyngkai jong ka foreign exchange kab pynthikna ia ka jingshngain ha ka ioh ka kot bad ka jingpynurlong ia ka thong ban kot sha ka ioh ka kot kaba 5 trillion shuwa u snem 2030.
Ka thain Indo Pacific ka dei ka thain kaba baroh ki peit sani namar ka jingkiew jong ka ha kaba iadei bad ki thain kiba don jingma. Lyngba ka jingtur sha ka ASEAN, ki jingkhot sngewbha ia ki nongialam ri sha ka Republic Day 2018, ka jingiadei bad ki dkhot jong ki ri Quadrilateral (Quad).
Ka jingpyndonkam ia ki kam sain pyrthei bad kam iada ri bad ka jingleit dang shen jong u Myntri Rangbah Duh, u Narendra Modi sha ka thain South Pacific ka la mad ia ka jingpeit bniah bad ka plie lad ruh ia ki jingiadei bapher bapher kiba lah ban jia ha ki por kiban dang wan lada ngi donkam ia kine.
Kane ka thain ka dei kaba ka Sorkar ka la peit bha. Ka India ka la ai jingiarap 3.8 billion dollar ia ka Sri Lanka ban ialeh pyrshah ia ka jingeh ha ka ioh ka kot. Ka jingiadei bad ka Bangladesh, Maldives bad Nepal ka dei kaba ryntih bad ka jingiadei bad ka Afghanistan ka dang kiewshaphrang.
Ha kine ki khyndai snem jong ki jingkylla kiba sted hapdeng ki ri, ka India ka la leh ia kaba donkam bad namar kane ka don lad ban kiew kyrdan shuh shuh hapdeng ki ri.
Ka G20 Presidency ka dei ka dak jong ki jingangnud na ka India bad ka jingkhot sngewbha sha ka G7 ka dei kaba ialam lynti sha ka kyrdan kaba don burom kaba la buh na ka bynta ka India.
