New Delhi, Iaiong 14: Ka jingialeh jong ka ri pyrshah ia ka jingpang coronavirus ka dang iaid shaphrang hapdeng ka jingkhlain bad ka jingkut jingmut. Ka dei tang namar ka jingsngewthuh bad ka jinglen lade ba ka India ka la lah haduh mynta ban pynduna katto katne ia ka jingktah ka jingpang corona. Phi la ia mad ia ka jingeh ban iada ia ka ri, ban iada ia ka India.
Nga tip shaphang kine ki jingeh ba phi mad, don kito kiba duna mar bam, kiwei pat kim ioh iaid shane shatai, don pat kiba hap shong jngai na la iing bad na la kiba haiing. Hynrei, na ka bynta ka ri, phi ia pyndep ia la ki kamram kum ki shipai. Kane ka dei ka bor jong ‘Ngi, ki Briew ka India’ kumba la kdew ha ka Riti Synshar (Constitution).
Kane ka pyni ia ka bor kyllum jong ngi, ka dei ruh ka jingainguh kaba biang ia u Baba Saheb Doctor Bhim Rao Ambedkar ha ka sngi rakhe ia ka sngi kha jong u. Ka jingim jong u Baba Saheb ka ai nuksa ia ngi ban ialeh pyrshah ia kano kano ka jingeh da ka jingkut jingmut bad ka jingtrei shitom. Nga nguh ia u Baba Saheb na ka bynta jong ngi baroh.
Paralok, kane ka dei ruh ka por jong ki jingrakhe bapher bapher ha kylleng ka ri. Don ki tamasa kum ka Baisakhi, Pohela Boishakh, Puthandu bad Vishu ha kane ka por kaba dei ruh ka por u snem thymmai ha ki jylla bapher bapher.
Hapdeng kane ka jingpakhang shnong, dei ban iaroh ia ka rukom bat ki briew ia ki kyndon ba la buh bad ka jingrakhe jong ki ia kine ki tamasa da ka jingantad bad ka jingshong khop ha la iing. Ha kane ka snem thymmai, nga ai khublei ia phi baroh bad nga duwai ba phin ia ioh ka jingkoit jingkhiah.
Paralok, phi ia tip bha shaphang ka jinglong jingman namar jong ka jingpang corona ha kylleng ka pyrthei. Phi la ia don kti lang bad phi la iohi da ki khmat lajong ia ki sienjam ba la shim ha ka ri ban tehlakam ia ka jingpur jong kane ka jingpang ha kaba nujor bad kiwei pat ki ri.
Shuwa ban lap ia ka case corona ha ka ri, ka India ka la sdang lypa ban screen ia ki briew kiba wan rung sha India lyngba ki kad liengsuin na ki ri ba la pur kane ka jingpang. Shuwa ba ka ri kan don 100 ngut ki nongpang corona, ka la da dep ban pynthikna ba man u briew uba wan na kiwei ki ri u hap ban shong marwei haduh 14 sngi. La khang ia ki mall, ki club bad ki gym ha ki jaka bapher bapher.
Ha ka por ba kot sha ka 550 ngut ki nongpang corona ka India ka la shim ia ka sienjam ba heh ban pynlong ka jingpakhang shnong kaba 21 sngi ha kylleng ka ri. Ka India kam shym la ap haduh ban da don ha ka jingjynjar kaba khraw. Hynrei ngi la pynshang ban shim ia ki sienjam ban ialeh mardor pyrshah ki jingeh shuwa bad katba ki dang mih.
Paralok, hapdeng ka jingeh ba ngi mad mynta, kam long kaba dei ba ngin ia nujor ia ka jinglong jingman ha India bad kiwei kiwei ki ri. Hynrei, ka long kaba shisha ba lada ngi peit ia ka jinglong jong kane ka jingpang ha ki ri kiba heh bad kiba khraw bor, ngi lah ban ong ba ka India mynta ka don ha ka jaka kaba kham biang ryngkat ki sienjam kiba biang.
Kumba shi bnai shiteng mynta, don katto katne ki ri kiba iasyriem bad ka India ha kaba iadei bad ka jingpang corona. Hynrei mynta ka jingbun ki nongpang corona ha kine ki ri ka la kot arphew san shah lane laiphew shah ban ia ki nongpang ha India.
Da ki hajar ngut ki briew ki la duh ia la ka jingim ha kine ki ri. Ynda dei ba ka India kam shym la shim ia ki sienjam kiba kdup lang ia baroh ha ka por kaba biang bha, ka jinglong jingman ha kane ka ri jong ngi mynta ka sngi kan long kaba pher bha na kaei kaba ngi iohi mynta.
Lah ban iohi shai na ki jingshim ha kine ki khyndiat sngi ba la dep ba ngi la shim ki rai kiba dei. Ka ri ka la ioh jingmyntoi bha na ka jing pyn jngai iwei na iwei bad ka jing pakhang shnong. Ynda peit na ka liang ka ioh ka kot, ym lah len ka i kumba kane ka long kaba rem dor mynta hynrei haba nujor bad ki jingim jong ki briew ka ri, ym lah ban ia nujor. Ka pyrthei satlak mynta ka iakren halor ki sienjam ba ka India ka la shim hapdeng ka jingduna ki jingdon jingem.
Ki Sorkar Jylla ha kane ka ri ruh ki la shim ia ka jingbah khlieh da kaba peit sani ia ki kam ba ki dei ban leh. Hynrei paralok, ka jingpang corona ka dang pur wat hapdeng kine ki sienjam ba la dep shim bad kane ki riew stad bad ki Sorkar ha satlak ka pyrthei mynta ki long kiba husiar bha.
Nga don hapdeng ki jingiakren bad ki Jylla halor ki lad ki lynti ba dei ban shim ha ka jingialeh pyrshah ka jingpang corona. Baroh ki la ai jingmut ba ka jingpakhang shnong ka dei ban bteng shuwa ia kaba mynta. Don katto katne ki Jylla kiba lah dep rai mynta ba kin dang bteng ia ka jing pakhang shnong.
Paralok, ha kaba kynmaw ia baroh ki jingai jingmut, ngi la rai ban bteng biang ia ka jingpakhang shnong haduh ka 3 tarik u Jymmang. Kane ka mut ba haduh ka 3 tarik u Jymmang baroh ki briew jong ka ri kin don hapdeng ka jingpakhang shnong. Ha kane ka por, ngi dei ban bteng ia ka jingiatrei lang bad ki kyndon bapher bapher kumba la pyntip.
Nga kyrpad ia ki para nong shong shnong ba kin ym ailad ia ka jingpang corona kan pur sha ki jaka thymmai. Wat uwei u nongpang ha ka jaka ba rit ruh ka dei ban long kaei kaei kaba ngi dei ban peit bha. Ka jingduh jong tang uwei u briew ruh na kane ka jingpang ka dei ban kyntiew ia ka jingshim khia jong ngi.
Kumta, ngi dei ban peit bha ia ki jaka ba kynrei kane ka jingpang. Ngi dei ban peit bha ruh ia kito ki jaka kiba lah ban kylla sha ki jaka ba kynrei kane ka jingpang. Ka jingmih jong ki jaka thymmai ba kynrei kane ka jingpang kan buh jingeh ia ka jingtrei shitom jong ngi haduh mynta. Kumta, to ngin ia bat skhem ia ka jingpyrkhing ha ka jingialeh pyrshah ka jingpang corona ha kane ka taiew ban wan.
Haduh ka 20 tarik u Iaiong, yn peit kumno ki briew ki bud ia ka jingpakhang shnong ha man ka nongbah, man ka ktem pulit, man ka distrik bad man ka jylla. Yn peit haduh katno ki thain bapher bapher ki lah ban iada ialade na ka jingpang Coronavirus.
Ia ki jaka kiba lah ban leh ia kane yn ym buh ha ka thup ki jaka ba kynrei kane ka jingpang bad yn kham duna ka jinglah jong kine ki jaka ba kin kylla sha ki jaka ba kynrei. Ia kine lah ban pyrkhat ban pyllait noh katto katne ki jingteh naduh ka 20 tarik u Iaiong.
Hynrei yn don katto katne ki kyndon ha kaba iadei bad kane bad kine ki kyndon kin long kiba pyrkhing bha ha kaba iadei bad ka jingleit shane shatai jong ki briew.
Ia kane yn weng mardor lada pynkhein ia ki kyndon jong ka jing pakhang shnong bad buh jingma ban pur ka jingpang Coronavirus. Kumta ngi dei ban py thikna ba ngi long kiba husiar bad ngim dei ban shah iano iano ban khein sting. Ka Sorkar lashai kan sa pyllait ia ki jingbthah halor kane.
Paralok, kine ki jingpyllait na ki jingteh hadien ka 20 tarik u Iaiong yn ai namar ka jingpyrkhat halor ka kamai kajih jong kiba duna jingioh. Kito kiba bylla sngi kiba kamai ja kpoh man ka sngi ki dei kiba haiing jong nga. Kawei na ki kam kiba kongsan ia nga ka dei ban pynduna ia ki jingeh ba ki mad.
Ka Sorkar ka la leh katba lah ban iarap ia ki lyngba ka Pradhan Mantri Gareeb Kalyan Yojna. La pyrkhat bha ia ka jingbha jong ki ruh ha kaba shna ia ki jingbthah ba thymmai.Mynta ka jingrep ia ki jingrep Rabi ka dang iaid. Ka Sorkar Pdeng ka dang iatrei bad ki Sorkar Jylla ban pynduna ia ki jingeh jong ki nongrep.
Paralok, ka ri ka dap ki dawai, ki mar bam bad kiwei kiwei ki mar ba kongsan bad ngi dang trei kloi ban weng ia ki jingeh ha kaba iadei bad ka jingpynpoi ia kine ki mar sha ki jaka bapher bapher haduh mynta. Ngi dang kiew stet bha ha ka jingpynkhlain ia ki lad sumar nongpang ruh.
Na ka jingdon tang kawei ka jaka test coronavirus ha u bnai Kyllalyngkot, mynt ngi don haduh 20 tylli ki jaka test. Ka jingpeit ia ki jinglong ha kylleng ka pyrthei ka pyni ba ngi donkam kumba 1,500 haduh 1,600 ki jingthiah ia man ki 10,000 ngut ki nongpang. Ha India, ngi la pynbiang haduh 1 lak ki jingthiah haduh mynta.
Shuh shuh, don sa palat 600 tylli ki hospital kiba long kyrpang ban sumar ia ki nongpang COVID bad dang kyntiew kham stet shuh shuh ia kane haduh mynta.
Paralok, hapdeng ka jingduna ka jingdon jingem ka ri mynta, nga don ka jingkyrpad kaba kyrpang ia ki samla stad science jong ka ri ba kin ialeh ban wad ia u dawai ban pynkoit ia ka Coronavirus na ka bynta ka jingbha jong ka pyrthei bad ki briew baroh.
Paralok, lada ngi long kiba iashah bad ngi bud ia ki kyndon, ngin lah ban jop ia kane ka jingpang Corona. Da ka jingngeit skhem ha kane, nga pan ia ka jingkyrshan jong phi ha ki 7 tylli ki phang kiba long.
Kaba nyngkong –
Sumar bha ia ki riew tymmen ha la iing khamtam kito kiba don jingpang kaba khie na ka por sha ka por. Ngi dei ban sumar bha ia ki bad iada ia ki na ka jingpang Coronavirus.
Kaba ar –
Bat skhem ia ka ‘Lakshman Rekha’ jong ka jingpakhang shnong bad ka jingpyn jngai iwei na iwei. Ha kajuh ka por, pynthikna ba phin ia pyndonkam ia ki mask ba shna ha la iing.
Kaba lai –
Bud ia ki jingbthah ba la ai da ka tnat AYUSH ban kyntiew ia ka jinglah jong ka met jong phi ban ialeh pyrshah kane ka jingpang. Dih man ka por ia ka um syiad, ‘kadha’.
Kaba saw –
Download ia ka Arogya Setu Mobile App ban iarap ban iada na ka jingpur ka jingpang corona. Pynshlur ia kiwei ruh ba kin download ia kane ka app.
Kaba san –
Ialeh katba lah ban iarap ia kito kiba duna jingioh. Ialeh ban pynbiang ia ka jingdonkam mar bam jong ki.
Kaba hynriew –
Don ia ka jingsngewlem ia ki briew kiba trei bad phi ha ki jaka trei na ki karkhana jong phi. Wat ym pynduh kamai ia ki.
Kaba hynniew –
Burom bha ia kito kiba ialeh pyrshah ka jingpang Corona kum ki doktor bad ki nurse, ki nong pynkhuid shnong bad ki pulit.
Khatduh khatwai, nga kyntu ia phi baroh ba phin ia bat skhem ia ki kyndon ka jingpakhang shnong haduh ka 3 tarik u Jymmang. Shong khop ha ka jaka ba phi don, shong ha ka jingshngain.
