New Delhi, Nailur 06: Ia ka Swachh Bharat Mission (SBM), la pliepaidbah da u Myntri Rangbah duh Narendra Modi ha ka 2 tarik Risaw, 2014, ka long ka nuksa jong ka jingkylla ban kot sha ka jingkhuidjingsuba ha India.
Lyngba ka thong ban pynlong ia ka India kaba la lait na ka jingleit bar pathar (ODF) hashuwa ka lyngkhuh sngi kha ba 150 jong u Mahatma Gandhi ha u 2019, kane ka sienjam ka la pynkylla ia ka rukom peit ka ri ia ka jingkhuidjingsuba.
Ka mission ka thmu ban kyntiew ia ka koit ka khiah bad ka bha ka miat jong million ngut ki briew jong ka ri da kaba shna palat 100 million ki painkhana ha ki jaka nongkyndong jong ka ri bad ka la long ka nuksa ia ka pyrthei halor ka jingkylla kaba wan na ka imlang sahlang na ka bynta ka jingkhuid.
Ka Swachh Bharat Mission–Grameen (SBM-G) Phase I ka la long ka sienjam kaba ban jur ia ka jingiashim bynta kylleng ka ri ha ki sienjam ba iadei bad ka jingkhuidjingsuba.
Kane ka bynta kalong ka dak jong ka jingkylla ha ka rukom im kaba heh tam ha ka pyrthei, kaba thmu ban pynduhia ka jingleit shabar pathar lyngba ki campaign ai jinghikai, ka pule puthi, bad ka jingkyntiew ia ki jingdon jingem.
Lyngba ka jingpyniasohlangia ki sienjam jong ka sorkar bad ki jingiatrei lang bad ka imlang sahlang, ka SBM-G Phase I ka la long ka dak jong ka jingkut jingmut ka India ha kaba iadei bad ka koit ka khiah jong ki briew bad ka jingkhuidjingsuba.
Ka jingshna ia ki painkhana bad ki jingdon jingem ba iadei bad ka jingkhuidjingsuba ym tangba ka la kyntiew ia ka jingkhuidhynrei ka la don ka jingkylla ha ka koit ka khiah, khamtam ha ki jaka nongkyndong ha kaba ki jingdonkam ba iadei bad ka jingkhuidjingsuba ki dang duna.
Hadien ka jingjop jong ka Phase I, la pliepaidbah ia ka SBM-G Phase II ban pynneh ia ka kyrdan ODF bad peit ia ka jingpynkhuid ia ki jabohjabain bad ki um jaboh hashuwa u snem 2025.
Kane ka bynta ka phaikhmat halor ka “SampoornSwachhata”, lane ka jingkhuidjingsuba kaba pura, kaba kynthup ka jingthawia ki shnong ODF Plus kaba pynneh bad kyntiew ia ka jingkhuidjingsuba.
La kyrshan da ka jingbei tyngka kaba T. 1.40 lak klur, kane ka bynta ka pyniasoh shuh shuhia ki skhim bapher bapher jong ka sorkar ban kyntiew ia ki jingdon jingem ba iadei bad ka jinglehkhuid.
Haduh u Nailur, 2024, palat 5.87 lak tylli ki shnong ha kylleng ka ri ki la ioh ia ka kyrdan ODF Plus, ha kaba palat 3.92 lak tylli ki shnong ki la pyntreikam ia ka jingpynkhuid ia ki jabohjabain bad palat 4.95 lak tylli ki shnong ki la sdang ia ka jingpeit ia ki um jaboh.
Kane ka bynta ka la sakhi ruh ia ka jingshna palat 11.64 klur ki painkhana ha ki iing bad palat 2.41 lak ki jaka leit shabar ha ka imlang sahlang, kaba pyni ia ka jingkut jingmut jong ka sorkar na ka bynta ki kam kiba iaineh na ka bynta ka jingkhuid.
Ia ka Swachh Bharat Mission (Urban) (SBM-U), la sdang ha ka 2 tarik Risaw, 2014 bad ka la pynkylla ia ka jingkhuidjingsuba ha ki jaka sor jong ka ri. Ka phaikhmat ban kot pura sha ka kyrdan Open Defecation Free (ODF), kaba pynthikna ia ka jingpynkhuid ia ki jabohjabainkatkum ka jingstad science, bad ka jingwanrah ia ka jingkylla ha ka rukom im lyngba ka ‘Jan Andolan’ (jingiakhih ki briew), ka SBM-U ka la wanrah shisha ki jingseisoh.
Haduh u Nailur 2024, kane ka sienjam ka la sakhi ka jingshna palat 63 lak tylli ki painkhana ha ki iing bad palat 6.3 lak 6.3 lak ki painkhanapaidbah. Lyngba ki rukom treikam bad ka jingiashim bynta ki paidbah, ka SBM-U ka la wanrah ia ka jingkhuidshakhmat ha ki kam jong ka India kiba iadei bad ka jingkyntiew ia ki jaka sor, kaba pynlong ia ki nongbah kiba khuid bad kiba koit ba khiah.
Ka jingwad bniah ba dang shen ba la pynmih ha ka Nature, ka kot science kaba pawnam bha ha ka pyrthei, da ki riewshemphang kiba pawkhmat ki pynpaw ba ka Swachh Bharat Mission (SBM), ka prokram ba iadei bad ka jingkhuid jingsuba jong ka India, ka la nohsynniangshikatdei ban pynduna ka jingkhlad ki khunlung bad kiba hapoh ka san snem ka rta ha kylleng ka ri – ka la iada 60,000 – 70,000 ka jingim ki khunlung ha ka shi snem.
Ka jingwad bniah, kaba la pyndonkam da ka jingpyrshang, ka la pynbiang ia ki sakhi kiba pyni ba jingdon jong ki lad ban ioh ia ki painkhana hapoh ka SBM ka la kyntiew bha ia ka jinglait ki khynnah na ka jingkhladshuwa ka por.
La sdang ha u snem 2014, ka SBM kalong kawei na ki prokram ba heh tam ha ka ri ba iadei bad ka jingkhuidjingsuba, kaba thmu ban pynduh ia ka jingleit shabar pathar da kaba pynbiang ia ki painkhana ha ki iing ha kylleng ka ri. Kane ka prokram kaba kyrpang mynta ka kylla ban pynthikna ia ka SampoornaSwachhata ha ka ri.
Ka jingwad bniah ka pyni ia ka data na 35 tylli ki jylla jong ka ri bad 640 tylli ki distrik (2011-2020), kaba phaikhmat sha ka jingkhlad ki khunlung bad kiba hapoh ka san snem ka rta ha man ki shihajar ngut ki khunlung ba kha. Ka jingwad bniah ka iadei hapdeng ka jingkhuid bad ka jingduna ka jingkhlad ki khynnah shuwa ka por.
Ka jingshna ia ki painkhana ka la kiewsted ha kylleng ka ri hadien ka jingpyntreikam ia ka SBM ha u 2014. Ladep shna palat 117 million tylli ki painkhana naduh u 2014 ha ka jingbei tyngka kaba palat 1.4 lak klur.
Ki resol na ki jingpeit bniah ki ai jingmut ba na ka man ka 10 percentage point ka jingkiew ha ka jingioh lad ha ki distrikhadien ka SBM ka iahap bad ka jingduna ka jingkhlad ki khunlung ha ka distrik da 0.9 point bad ka jingkhlad ki khynnah kiba hapoh 5 snem ka rta da 1.1 point.
Ki don shuh shuh ki dak ki shin kiba pyni ba haba ka jingdon ki painkhana 30% ha ka distrik ne kham bun ia kane, ka jingkhlad ki khunung ka hiar da 5.3 bad ka jingkhlad ki khynnah kiba hapoh 5 snem ka rta ka hiar da 6.8 ha man ki hajar ngut ki khynnah. Kane ka mut ba kumba 60,000 – 70,000 ngut ki khynnah ki lait im man u snem.Ia kane la kyrshan da ka jingpynshisha ia ki jingshem.
Ka rukom treikam ka SBM da kaba pyniasoh ia ka jingshna ia ki painkhana bad ki jingbei tyngka ha ka IEC (Information, Education bad Communication) bad ka jingiatreilang ka imlang sahlang ka pher bha na ki rukom treikam ba mynshuwa ha India ha kaba iadei bad ka jingkhuid.
Ka jingwad bniah ka pyni ka jing duna ka jingkhlad ki khunlung bad ki khynnah hadien ka jingsdangia ka prokram ba iadei bad ka jinglehkhuid jong ka SBM, kaba pyni ia ka bor wanrah jingkylla ha ka jingkyntiew ia ka koit ka khiah jong ki briew.
Ka jingwad bniah ka pyni ka jingdon ki painkhana hapoh ka SBM ka pynduna ia ka jingiatyngkhuh bad ki jabohjabain bad kumta kane ka pynduna ia ka jingpang suh-ot bad ka jingioh ia ka bam ka bym tei met kiba dei ki daw kiba khraw jong ka jingkhlad ki khynnah ha India.
U Myntri Sorkar Pdeng ba dei khmih ia ka Tnat Housing and Urban Affairs, ManoharLal, u la pyniaid ia ka jingialang ha ka 30 tarik Nailar 2024 ban peit bniah ia ki jingpynkhreh na ka bynta ka Swachhata Hi Seva (SHS) campaign 2024 ka ban wan, kaba dei ka dak jong ka jingdapshiphew snem kane ka sienjam.
La pynkhreh ban sdang ha ka 17 tarik Nailur bad pynkut ha ka 2 tarik Risaw, kane ka prokram jingpynkhuid ha kylleng ka ri ka iadei bad ki thong ba iar jong ka Swachh Bharat Mission (SBM), ba la sdang ha u 2014.
Ka campaign kan phaikhmat ban wanrah ia ka jingiashim bynta ki paidbah (Jan Bhagidari), ban kot sha ka jinglehkhuid kaba iaineh, bad ban ithuh ia ka bynta ba kongsan jong ki nongpynkhuid (SafaiMitra).
Ha ka Swachhata Hi Seva 2023, palat 109 klur ngut ki briew bad 71 ngut ki Myntri bad ki Tnat jong ka Sorkar India ki la iashim bynta ha ka campaign kylleng ka ri ha ka samoi kaba palat 18 sngi, ha ka average kumba 6 klur ngut ki briew ki la iashim bynta ha ka sngi ha kylleng ka ri.
Kila 53 klur ngut ki briew ki la ai ia ka ‘Shramdaan for Swachhata’ na kylleng ka ri ha ka samoi kaba palat 18 sngi, ha ka average kumba 3 klur ngut ki briew ki la iashim bynta ha ka shi sngi.
Kine ki sienjam ki pyni ia ki jingjop ba khraw – ka jingpynkhuid jan 7,611 tylli ki beach, ka jingpynkhie im biang 6,371 tylli ki rudwah, ka jingioh biang ia 15,576 tylli ki jaka thehniut, ka jingkyntiew 3,620 tylli ki jaka jngohkai, bad ka jingpynnehpynsah palat 1,23,840 ki jaka paidbah. Shuh shuh la pynkhuidpalat 16,000 tylli ki tyllong um, la pynkhie im palat 87,000 ki jingtei bad la pynkhuidjan 66,779 ki jaka bretniut kiba don ha ka jingma.
Haba peit shakhmat, ka Swachh Bharat Mission ka pynkhrehia ka bynta kaba pura bad kaba iaineh, da kaba ban jur ia ki lad kiba jrong samoi ba iadei bad ka jinglehkhuid kum ka jingpynkhuid ia ki jabohjabain ha ki jaka sor bad ki jaka nongkyndong.
Ki sienjam ha ki por ban wan jong ka SBM kin long ka jingkyntiew ia ka jinglong hapoh ka phang”SwabhavSwachhata, SanskarSwachhata,” da kaba kyntiew ia ka jinglehkhuid kum ka rukom im.
Ka jingpynkhlain ka jingiashim bynta ki shnong ki thaw, ka jingpyniaria ki jingdon jingem ba iadei bad ka jinglum ia ki niut, bad ka jingpynthikna ia ki sienjam ba iaineh ha ki jaka nongkyndong bad ki polisi ki long ka bynta kaba donkam bha.
Shuh shuh, ka jingithuh ia ki SafaiMitra bad kiwei kiwei kiba don bynta ha kane ka kam kaba thmu ban wanrah ia ka jinglong kaba pura ha kaba baroh ki nohsynniang ban pynneh ia ka jingkhuid.
U Myntri u la ban jur ia ka jingiatreilang hapdeng ka sorkar, ki NGO, ki corporate, bad ki briew ka ri kalong kaba kongsan ban tei ia ka India kaba khuid bad kaba koit ba khiah. La pynkhrehia ka SHS campaign na ka bynta kine ki sienjam, da kaba rah shakhmat ia ka thong jong ka India kaba khuid bad kaba jyrngam.
Ka Swachh Bharat Mission kadei ka sienjam kaba la wanrah jingkylla ha ka jingkhuidjingsuba ha ka ri, kaba la wanrah ki jingmyntoi ba khraw ha ka koit ka khiah jong ki briew. Ka jingpynbiang da ki million ki painkhana, ka jing duna ka jingkhlad ki khunlung, bad ka jingkyntiew ia ka jingshngain jong ki longkmie, ka mission ka la ktah ia ka jingim jong ki briew ka ri.
Ka bteng ban long kawei na ki sienjam ba iadei bad ka koit ka khiah jong ki briew kaba heh tam bad kaba jop ha ka pyrthei, ka pyni kumno ka jingkyntiew ia ka jingkhuidjingsuba ka ialam sha ka imlang sahlang kaba koit bakhiah, ba shngain bad ba seisoh.
