Shillong, Naiwieng 05: Ha ka aïom ba sa long ka sienshong (session) jong ka Dorbar Thawaiñ ha jylla, la pashat jingmut ki ktien ba iadei bad ki kam korbar ha Dorbar Thawaiñ, khnang ba ki shlem pathai khubor Khasi naduh ki kotkhubor, ki pathaidurim (electronic media) bad ki snurpathai khubor (digital media) ki lah ban pyndon kam katkum ba ki sngewbit, wat lada khlem pat aibor ne kubur da ka iktiar ba dei khmih ia ka bynta jong ka ktien Khasi. Kane ka long tang ka jingtyrwa bad ym lah ban shim ba ka dei ka ba la pdiang da ka iktiar ba dei na ka sorkar ne kano kano ka shlemtbit ha ka ktien.
Act- Aiñpura ka aiñ ba dang rew ba la tai sani hapdeng ki dkhot ka Dorbar Thawaiñ ki ba la jied da ki paidbah ka jylla ban shim bynta katkum ba la pynkup bor hapoh dorbar thawaiñ shwa ban shna ka aiñ ba pura lyngba ki atiar synshar ha jylla bad ba la da soi katkum ka shab jong ka iktiar u Lat ka jylla na ka bynta ban pynjiari ha ka imlang sahlang.
Adjourn- Wai ka ba wai noh syndon ka dorbar ha ka dorbar thawaiñ, tat haduh ban da wer biang da u Lamphang ka Dorbar Thawaiñ.
Adjournment sine die- Waikhlempud ka ba wai noh syndon ka dorbar khlem da buh pud. Hynrei ka ba lah ban rah biang tang ha ka sienshong ka ba yn dang wan katkum ka iktiar jong u Lamphang ka Dorbar Thawaiñ.
Amendment- Syrdepaiñ ka ba syrdep biang ia ka aiñ ka ba la shem ba ka dkoh bad donkam ban maramot katkum ka jingdawa jong ka juk.
Bicameral- Ardorbar ka rukom buhti ia ki dorbar ha ka synshar khadar ka ba kynthup arjait ki dorbar ki ba la pynkup iktiar ban pyntreikam ia ki aiñ ha ka imlang sahlang. Lah ban kam ia ka dorbar thawaiñ jylla (State Legislative Assembly) bad ka dorbar thawaiñ dalariti (District Legislative Council) kum ki ardorbar ba synshar bad bishar ia ki khun ki hajar ha ka jylla.
Bill- Aiñrew ka aiñ ka ba dang pynkhreh bad ka long ka ba dang rew ka ba dang donkam ban khmih sani na ka bynta ban pynjanai shwa ba kan long ka aiñ ba pura na ka bymnta ban pynjiari ha ka imlang sahlang ha jylla.
Budget- Mangtyngka ka pisa tyngka ba la mang na ka bynta ka aïom pyntreikam ha ka sorkar jylla na ka bynta ban tei bad kyntiew ia ki paidbah ha ka imlang sahlang bad ban shan ki jingtei ba pyndonkam kyllum ki paidbah ha ka imlang sahlang.
Call attention- Werbor Pynshai ka bor ba la pynkup ha ki dkhot ka dorbar thawaiñ ban wer na ka bynta ban pynshai ha dorbar thawaiñ ia ki kam paidbah ki ba dawa kyrkieh ha ka imlang sahlang.
Codification- Aiñsot ka aiñ ba la sot na ki riti dustur tynrai ban kyntiew bui ha ki dulir aiñ na ka bynta ban thaw aiñ pura bad ban pynjiari ha ka imlang sahlang ha jylla.
Contempt of House- Beiñ-dorbar ka ba kren ne khlei ki kyntien ki ba long pyrshah ia ka jinglong kyntang jong ka dorbar ki longsan mansan la ha ka kyrdan jong ka shnong ka raij ne ka hima, kynthup ruh ha ki dorbar thawaiñ dalariti ne dorbar thawaiñ jylla.
Cross the floor- Ryngkoh Pynkheiñakor ka ba jam sha palat na la u pud jong ka iingdorbar thawaiñ kumba ryngkoh ban pynkheiñ pyrshah ia ka akor longbriew manbriew ha ka shlem korbar shaphang ka ba thawaiñ ha ka imlang sahlang. Kata ka long kum ha ba ki dkhot na ka liang pyrshah ba kren ban kyrshan ia ka sorkar lane na ka liang sorkar ban kren kyrshan ia ka liang pyrshah.
Cut Motion- Bor Tyrwakam ka bor ba la pynkup ha ki dkhot ka dorbar thawaiñ ban tyrwa kano kano ka kam ka ba dei ban thaw aiñ ha jylla ha ka khep ba dawa kyrkieh ha ka imlang sahlang.
Demand for Grants- Dawa Bhahpisa ka bhah pisa ba la mang na ka bynta ban tei ia ka imlang sahlang lada dei na ka tyngka ha la ka tnat treikam sorkar ka ba la pyrshot (plan) lypa ne ka ba khlem pat pyrshot (non-plan).
Debate- Saidnia ka ba shim bynta ki dkhot dorbar thawaiñ ha ka tyrko bad tainia halor ki kam thawaiñ ia ka imlang sahlang ha jylla.
Enacted- Shna-aiñ kano kano ka dulir aiñ ba la tyrwa ha dorbar thawaiñ ka donkam ban shna kyrpang ia kata ka aiñ shwa ban lah long ka aiñ pura ka ba lah ban pynjiari ha ka imlang sahlang ha jylla.
En bloc- Synroplang ka ba synrop lang ki dkhot ha ka dorbar thawaiñ na ka bynta ban kyrshan ia kano kano ka kam ba kongsan ha ka imlang sahlang ka ba dei ban iaid lyngba ki aiñ ba synshar ia ka imlang sahlang ha jylla.
Expunction- Wengnia ka ba weng noh ia ki nia ki ba kren da ki dkhot ka dorbar thawaiñ na ka kaiphot ne ka dulir aiñ ba kynshew ha ka thiar jong ka dorbar thawaiñ. Lada ki ktien ba kren kino kino ki dkhot ki long ki ba pohdor, ba khlemakor ne ki ba long pyrshah ia ka jinglong kyntang jong ka dorbar thawaiñ, ka dorbar ka lah ban rai na ka bynta ban ym buh kaiphot kum kita ki kyntien ki ba pynjah burom ia ka dorbar thawaiñ.
Finance Bill- Aiñrew Beityngka ka aiñrew ka ba wan rah ha dorbar thawaiñ manla ka snem katkum ka bhah ba la tyrwa da ka sorkar kmie na ka bynta ka snem ka ban dang wan ha ka ba lah ban kynthup ruh ia kiwei kiwei ki bhah ba la mang shuh shuh katkum ba dawa ban tei bad kyntiew ia ka imlang sahlang ha jylla.
Kane ka long tang ka jingpyrshang namar ba khlem pat don mano mano ba la shimti ban shna kyntien ia ki bynta ba donkam ha ka ba pyndonkam da ka ktien Khasi tynrai. Lehse ka lah ban long ka ba lah ban pdiang ne kyntait katkum ka jingsngewthuh jong ki nongthoh bad lada don ki ba pashat jingmut ban kynthoh na ka bynta ban tei ia la ka ktien Khasi kan long ka jingmyntoi ha ka lawei. Kumta la kyrpad ia ki paidbah ban kynthoh ha ka kyrwoh snurpathai e-mail sainriti2011@gmail.com lane WhatsApp No. 9436103992.
