Shillong, Naitung : U myntri rangbah ka jylla u Dr Mukul Sangma ha ka 28 tarik mynta u bnai u la thoh da ka shithi sha u myntri rangbah duh jong ka Ri u Narendra Modi ha kaba ia dei bad ka hokum jong ka NGT ban khang ia ka jingthih dewiong ha kane ka jylla.
Ha kane ka shihti u myntri rangbah u la ong ba kane ka jingthih dewiong ha kane ka jylla ka dei ha ki jaka jong ki riew shimet bad ka jingtih ka long da ki briew bad kane ka jingkhang ia kane ka jingtih dewiong kala ktah ia ka ioh ka kot jong ki paidbah bad kajingduh ruh ia ka sorkar ha ka dur jong ka royaty.
Kane ka jingkhang tih dewiong kala ktah ruh ia ki karkhana ha kane ka jylla bad ia ki bynta bapher bapher kum ki rel ha ka ri hi baroh kawei. Ka jingshah ktah jong ki karkhana kam dei tang ha kane ka jylla hynrei ha ka Ri India baroh kawei.
Ka dei ka jingshisha ba ia ka jingtih dewiong ha kane ka jylla ym shym la iaid katkum ki kyndin jong ka ain bad yn shym la pyntrei kam ruh ia ka haduh mynta dei na kane ka daw ba kala don ka jingthah ia ka mairang bad ia ki um ki wah bad ka jingtih dewiong ka long ruh ka jingma ia kito kiba trei ha ki par dewiong. Na ka liang jong ka sorkar kala pyntrei kam ia ka Meghalaya and Minerals Policy, 2012. hynrei ki don ki jingduna ha kaba ka sorkar ka don kam ia ka jingiarap jong ka sorkar pdeng.
Katkum ka riti synshar jong ka Ri India ka paw shai kdar ba katkum ka Paragraph 12A @) jong ka Sixth Schedule ba u president jong ka Ri India ba ia ki ain jong ka parliament u lah ban pynmih ia ka hokum ba kan nym trei kam ha ki bynta jong District Council kiba donha kane ka jylla, hynrei kane ka dei ban wan da ka jingbthah kaba shai da ka ain.
Kumba ka long ka sorkar jylla ka shim ba ka dei ka trai jong ki marpoh khyndew kiba don ha kane ka jylla bad dei na kane ka daw ba ka sorkar ka sa shim ia ka royalty ha kaba ia dei bad ki marpoh khyndew ha baroh kine ki snem.
Hynrei kumba ka long mynta ha kane ka jylla Meghalaya kala mih shibun ki jingbatai ha kaba ia dei bad ka jinglong trai ia ka khyndew. Kumba ka long ka jinglong trai ka dei tang ia ka khyndew ha jrong, katba ha kane ka jylla Meghalaya ka jinglong trei ka long ia ka khyndew ia kiba don ha ka bad ia kiba don hapoh ka khyndew bad ia kane la pynshong nongrim katkum ki ain jong ka riti ka dustur ia kaba la bud na duh kip or hyndai hynthai.
Ka Paragraph 3(1)(a) la ai bor ia ki District Councils ban shna ai ha kaba ia dei bad ka jingbate ia ka khyndew ka shyiap ia kiwei ki jaka puta lait noh ia ki khlaw ba labuh kyrpang da ka sorkar. Kumba ka long mynta ki District council kim pat shna kano kano ka ain haduh mynta ha kane ka liang.
Ha ka por ba ioh ia ka jylla ka la don ka jingiakren ba ka sorkar pdeng kam dei ban pynthud ha kaba ia dei bad kane ka kam tih dewiong na ka dei kaba la dep don lypa bad na ka liang jong ka sorkar pdeng ruh ka la ai ia ka jubab ba ka sorkar pdeng kan nym pynthud ia ki riti ki dustur jong ki rit paid.
Haba ia dei bad kane ka kam don kam ia ka policy ban buh ban pynbeit ia ka rukom tih dewiong, hynrei mynta ka NGT ka pynmih ia ka hokum ban khang ia ka jingtih dewiong na kane ka jylla. Kane ka jingkhang kyndit kala ktah ia ka ioh ka kot jong ki paidbah bad kane ka la wanrah ia ka jingsngew ba shah kyntait bein ha ki briew kiba bun ba lang.
Haba ia dei bad ka Coal Mines (Nationalisation) Act, 1973, ka jingkylli ka long hato kine ki riew shimet ki don kam ban shim ia ka jingbit na ka sorkar pdeng haba don ki mar poh khyndew kiba tang khyndiat kane kala buh ia ki paidbah ha ka jingdum kumba ka long mynta.
Kumba ka long mynta ki paidbah ki don ka jingartatien ia ka Mines bad Mineral Policy jong ka jylla lada pyntrei kam ia ka Para 12A @) jong ka Sixth Schedule, khnang ba ia kane ka kam tih dewiong ha kane ka jylla kan long lyngba ka jingbthah jong u ne ka jingpynbna na u president jong ka Ri India bad ka iing dorbar jong ka jylla kan lah ban thaw ain katkum ka Meghalaya Mines and Minerals Policy, 2012. Hynrei ai ba ki ain jong ka sorkar pdeng ha kaba ia dei bad ka jingpynneh ia ka mariang kin trei kam.
Katkum ka paragraph 12A @) jong ka Sixth Schedule, bad lyngba ka jingpynmih ia ka hokum na u president jong ka Ri India ba ia ki kato katne ki kyndon hapoh jong ka ain jong ka sorkar pdeng kiba ia dei bad ki marpoh khyndew kum ka Mines and Minerals [Development and Regulation] Act, 1957, ka Coal Mines (Nationalisation) Act, 1973 etc. dei ban pymnkylla ban ia lad ia ka sorka jylla ba kan lah ban ai ia ka license lane kata ka mining lease ha kaba ia dei bad u dewiong ha ki jaka ba don kyndiat u dewiong. Na ka liang jong u myntri rangbah u kyntu ia u myntri rangbah duh jong ka Ri ban pdiang ia kane bad ban sdang biang ia ka kam tih dewiong da kaba but ia ki kyndon.(SP News)
