Jowai, Jymmang 02: Ka Jaintia Youth Federation East Jaintia Hills District ka pynpaw ia ka jingsngewkhiah shibun eh ia ka hukum jong ka National
Green Tribunal ban khang shi syndon ia ka jingtih dewiong ki trai Ri
trai Muluk hapoh ka Jylla, kaba dei kawei na ki Traditional Business
jong ki para doh para snam kiba la sdang naduh ki por barim kum ka
Customary practice jong ngi ki riewlum ba hap hapoh ka six scheduled.
Ka JYF (EJH) ka la pynrem ruh ia ki ne ki seng treimon
sngewbha jong ka All Dimasa Student Union (ADSU) bad ka Dima Hasa
District Committee (ADSU) kiba dei ki Seng shabar jong ka Jylla ba ki
tuklar ia ka jingtrei ka jingktah ne ka kamai ka kajih jong ngi ? Lada
kine ki ar seng ki don ka jingkitkhlieh ia ka iap ka im jong ki
paitbah, balei pat kim peit shwa ia ki jingeh jong ka jylla lajong? ym
ban tuklar than ia ka kam khaii ki nong Meghalaya.
Na ka liang ka JYF EJH kala shong pyrkhat bha na ka bynta
ja iap ka im jong ka jaidbynriew jong ngi te ngi buh jingkylli ia kine
ki arseng ADSU bad ka DHDC hato ki jaka ba pynmih dewiong ba don
marsyndah bad ka Wah Kupli kaba hap hapoh u pud jong ka Assam kibuh
mukotduma ne em? kum ka Assam Quary Diphu bad kiwei kiwei. Te ha kaba
phai sha ka jingpynmih dewiong ha East Jaintial Hills District kam
ktah ia ka Wah Kupli namar kim don ki jaka pynmih dewiong kiba don
marjan bad ka wah kupli. Kito hi ki jaka ba don hapoh Assam kiba la
pynlong kloi ia ka Wah Kupli ban long dih namar ka um ba mih na kito
ki par dewiong ki tuid beit sha Wah Kupli. Kane ka paw shai kdar ba ka
Assam ka shun bad bishni ia ka jaidbynriew jong ngi namar ka iohi ba
ka jingkiew sted ha ka liang ka roi ka par bad ka jingnang jingstad
bad kumjuh ruh ha ka ioh ka kot.
Ia ka jingtih dewiong hapoh Meghalaya ka NGT ka kwah ban
pyntrei kat kum ka juk ba mynta (Scientific Policy) ym kum ka thliew
khnai (Rat Whole) bad ka kynnoh bala ioh nong tang da ki riew donbor
(Mafia). Hato lada kylli shwa na ka sorkar ka ioh nong ne em na u
dewiong ka jingioh nong jong ka sorkar na u dewiong kalong 75% bala
shim na ki tax bapher bad lada kylli na ki trai par ki iohnong ne em
baroh ki jing iohnong ka long tang kat kum ka jingiapher u maw
(different quality). Kumno ka NGT ka nud ban ong tang ki riew donbor
ki iohnong (profit). Hato don ne em kita ki riew donbor hapoh ka jylla
jong ngi kiba pyntrei bor ia ka par jong ki trai jaka ymdon hynrei
tang ka jingkynnoh ba khlem nongrim suda ka NGT.
Ka NGT ka pynmih shuh shuh ruh ia ki kyndon ain ba long
pyrkhing ban pynshitom bad set byndi ryngkat ka kuna da ki klur bad da
ki lak tyngka ia ki briew kiba ialeh pyrshah. Hato lada ki paidbah kim
lah ban siew kin leh kumno ia ki paidbah? Hato kan rai phasi?. kynthoh
u Organising Secretary ka J.Y.F EJH.
Ka NGT ka dei ban khang shwa ia ki cement plan ba don ha
East jaintia hills ym dei ban pynmih hukum shi syndon ym ban khang tih
dewiong. Lada khang ban tih dewiong baroh kane ka jylla jong ngi da
lak ngut ki briew kin iap thngan namar kim nang shuh ban rep ban
riang, ki la im sngi beit tang ha ka trei bylla dewiong, naduh
nyngkyndong haduh sor bad ka ktah ruh sha duh kito ki jaka bym don
dewiong kiba dang im ha ka rep ka riang ka ktah lut baroh sawdong ka
Meghalaya.
Haba phai sha ki cement factory ba don ha kane ka jylla
jong ngi don ne em ba ioh nong nangto?? Dei tang ki bar jylla suda bad
naduh u snem 2010 ka J.Y.F ka ai mokutduma pyrshah ia ki cement plan
halor ka jingpynjot jong ki ia ka mariang, ki lum ki wah bad kumta ter
ter, hynrei haduh mynta ruh ka sorkar kam pat leh ei ei lane shim khia
ban pynshitom ia ki.
Ka NGT kadei ban peit shwa ia ka cement factory kiba la
pynsyllen lut ia ki khlaw ki btap bad la pynjot ruh ia ki um duid bad
ki wah heh kiba don ha kito ki thain ioh ka por kan dier noh namar ki
dang shu sdang tang hapoh 10 snem ym ban khang ia u dewiong bala
pyntrei naduh 50 snem mynshwa.
Halor kitei ki cement plan kiba don hapoh ka jylla jong
ngi khamtam ha East Jaintia Hills District ka JYF ka la ujor naduh u
snem 2010 halor nongrim ba ki pynkhein ia ka ain Forest conservation
Act 1980, hynrei ngi shem ki bor ba dei peit halor kane kim shim la
shim khia eiei ruh em tad haduh kane ka khyllipmat, pynban ki shim ia
kaei kaba kitei ki ar seng kiba nabar u pud u sam ka jylla jong ngi ki
dawa ban khang ia u dewiong kaba lah ban ktah jur ia ka trei ka ktah
bad ka kamai kajih jong ki briew jong ngi naduh ki ba rit haduh ki ba
heh.
Ka JYF EJH ka kyrpad jur ia ki paidbah jong kane ka thain
ban ai ka jingkyrshan ba pura ia ka Jaintia Hill Coal Miner and Dealer
Association (JHCMDA) ka seng kaba ia dei na ka bynta u dewiong khnang
ba ka Jaidbynriew rit paid jong ngi kan lait na ka tuh bad lute haba
la knieh ia ka pliang ja na kti jong ngi pynkut u kyrwoh na u samla
Biker Chyrmang Organising Secretary ka JYF-EJH.(SP News)




