Shillong, Nailar 23: Ka long ka ba donkam ban sot na ki ktien shnong na kylleng ki thaiñ bad kyntoit shnong khnang ban pynriewspah ia ka ktien Khasi bad ban kdup shitylli ia baroh ki ktien ha kawei ka ktien pdeng.
Nalor kita ki ktien ba la don lypa na ki kylleng ki kyntoit shnong ki don ruh ki ktien ba lah ban shna thymmai da ka ba synrop lang ar ne lai kyntien ban shna kawei ka ktien ka ba kit jingmut, ka ba thiang snah bad ka ba lyngkot katlah katiai khnang ban bit ban biang ka thoh ka tar. Kine harum la jer kum kat kum ba la pyrshang ban pynwandur ha ka ba dang dei ban tuklar da ka iktiar ba pura halor ka ktien:
Headlines: ka mut mat ba kongsan, matkongsan– mat ka dei ka dong khmat ba paw tyngkreiñ; kongsan dei ka ba donkam tyngeh.
Heritage: ka mut rikynti, nongkynti- rikynti ka dei ka bhah ba la mang khnang katkum ka riti dustur; nongkynti ka dei ka bhah ka ba їoh pateng na la ki longshwa manshwa.
Highlight: ka mut kdewshai- kdew ka dei ba pyni їa kaei kaei; shai ka dei ba tynkreiñ. Kumta ka mut ban pyni tyngkreiñ їa kaei kaei.
History : ka mut Khana Hyndai Khana Mynnor, khanapateng, parom paju, thohthaw thohwet- khana ka dei ka jingjia ba la їathuh; hyndai dei ka juk naduh kulong kumah; mynnor ka dei ki sngi ki snem ba la rim tam; pateng ka dei ki syrtap snem katkum ka jingїaid ka por ne ka juk; parom paju ka dei ka jingjia ba la buh sah kynmaw ban їathuh lyngba ki ryta; thohthaw thohwet ka dei ka jingjia naduh ba sdang ka pyrthei haduh ka juk mynta ha ka riti ki War Amwi, ka ba bteng lang bad ka khanatang.
Home Minister: ka mut Myntri Korbar-ri- Myntri u dei u longsan mansan ha ka synshar hima ne jylla; Korbar-ri ka dei ka ba tuklar kam hapoh u pus u sam ka hima sima. Ka long ka ba bakla ban ong kam-poh-їing kumba pyndonkam ha ki kotkhubor Khasi, namar ba ka dei ka ba shu kylla kyntien synlar beit beit na ka ktien phareng.
Ideology: ka mut tynrai pyrkhat- tynrai ka dei ka tyllong; pyrkhat ka dei ka ba ktik pynkhih ha jabieng shaphang ka longbynriew ha ka imlang sahlang.
Ignition: ka mut shamok- shamok ka dei ka ba lah ban bsiat ding.
Immoral: ka mut thala- thala ka dei ba kren ne leh ki kam pohjait, kam khlem akor, kam awria, kam bymman ne kino kino ki ktien ne ki kam ba long pyrshah ïa ka longbriew manbriew ha ka imlang sahlang.
Impact: ka mut borkynsan- bor ka dei ka jingkhlaiñ ka ba paw; kynsan ka dei ba kyndit kyndit khlem poi pyrkhat.
Incite: ka mut kynshoit- kynshoit ka dei ba pynshoi na rieh ban leh eiei ka ban paw pyrthei.
Infinity: ka mut lyngngit- lyngngit ka dei ba їar, ba jlan bad jngai bak-ly-bak sha ba ym lah kot shuh ka bor їohi.
Insignïa: ka mut nishan- nishan ka dei ka shab ba shynna.
Index: ka mut sker-tduh, skerkdew- sker ka dei ka thup kynshew jingtip; tduh ka dei sha kyndong ne sha lyndet; kdew ka dei ba pyni dak. Khnang ban biang thik katkum ka jingmut lah ban ong Skerkdew– Index bad Skertduh– Appendix.
Influence: ka mut lambor, shahïalam ne shahlam, kyrsoi pyrthuh- lambor ka dei ba kynshoit jubor; shahïalam ka dei ba shu bud їa kiwei; kyrsoi ka dei ba їaimih bad pyrthuh ka dei ba leh thik kumba leh lem kiwei. Ka ktien ba kham biang lehse ka dei Shahlam.
Information Technology: ka mut stadtipbthah, stadtipathai- stad ka dei ka bor shemphang; tip ka dei ka ba nang ban leh; bthah ka dei ba pyntip sha kiwei; pathai dei ka ba phah khubor ne kyrwoh sha ki paidbah.
Infrastructure: ka mut teinongrim- tei ka dei ba thaw pynїeng shruh; nongrim ka dei u khnong u rijied ba thung lah jlan por ka ryta.
Instinct : ka mut sapthuh- sap ka dei ka snap maїa ba shimet; thuh ka dei ka ba sngew ha lade. Kumta ka snap maїa ba lah ban sngewthuh ha lade shimet ka kit jingmut instinct.
Institute: ka mut shlem jingstad, shlem pule, shlem hikai- shlem ka dei ka lyngwiar phrang; jingstad dei ka bor shemphang; pule ka dei ba klun jingtip ha jabieng; hikai ka dei ba sam jingtip sha kiwei. Kumta ka lyngwiar phrang їa ka bor shemphang ne ka lyngwiar phrang jingtip ha jabieng ne ka lyngwiar sam jingtip sha kiwei ka mut institute.
Intellectual: ka mut akhia- akhia u dei u briew ba don ka bor shemphang ba palat liam.
Integrity: ka mut maiñlongrynñieng – maiñ ka dei ka snap shimet ka ba paw; longrynñieng ka dei ka jinglong tynrai jong u briew.
Internet: ka mut snurparjingtip- snur ka dei u ksai ba pur na kawei ka dong sha kawei ka dong; par ka don ar jingmut ka wei ka dei ba kyrsih bad kawei pat dei ka thiar kynshew; jingtip ka dei ka bor kynmaw ba la buh jingmut ha jabieng. Kumta ka u ksai ba pur lyngba ki sup ki thiar ba kynshew ka bor kynmaw їa ki jingtip ka mut internet.
Intution: ka mut smadien– sma ka dei ba iew ha khmut ne ba lap dien ne lap ksai antad ha jingmut.
Introvert: ka mut weibriew- wei ka dei ba shitylli; briew dei u jingthaw ba im ba khih bad ba kham shemphang ban їa ki mrad ki mreng ki sim ki doh.
Invite: ka mut dawot- dawot ka dei u kyrwoh ba wer sngewbha.
Invalid: ka mut pangkhrew- pang ka dei ba shitom; khrew ka dei ba lah shu thiah hajuh ba ban ka jingshitom.
Investigate: ka mut tohkit, ringsaiphla- tohkit ka dei ba kylli bad jurip bniah; ring ka dei ba lam nawei shawei; saiphla ka dei u ksai ba lam sha ka ban їathuh ne lap їa ka jingshisha.
