New Delhi, Kyllalyngkot 25: Katba ka India ka jam shaphrang sha ka thong jong ka ban long ka Viksit Bharatshuwa u snem 2047, ka jingktah kaba wanrah jingkylla jong ka skhim BetiBachao BetiPadhao kadei ka dak haduh katno ngi la poi sha ka jingkylla jong ngi na ka roi ka par jong ki longkmie sha ka roi ka par ba ialam da ki longkmie.
U Swami Vivekanandashisien u la ong, “Kan ym don ka bha ka miat ha ka pyrthei khlem ka jingkyntiew ia ka jinglong jingman jong ki longkmie. Kam lah ban long ba ka simkan her tang shiliang ka thapniang.”
Da ka jingioh mynsiem na kane ka thong, u Myntri Rangbah duh, Narendra Modi, u la pliepaidbah ia ka skhim BetiBachaoBetiPadhao (BBBP) ha ka 22 tarik, 2015 ha Panipat, Haryana.
Kane ka sienjam ba kongsan ka peit ban weng ia ka jinghiar ka Child Sex Ratio (CSR) ha India bad pynthikna ba ki khynnah kynthei bad ki longkmie ha kylleng ka ri ki ioh ki kabu, ka jingsumar, bad ka burom ba kidei hok ban ioh.
Ka khanasamari ha u 2011 ka pyni ka Child Sex Ratio kaba 918 kaba long ka jingsngewkhia kaba khraw, ka pyni ia ka jingnohshiliang ha ka imlang sahlang bad ka jingpyndonkambakla ia ki tiar diagnostic.
Lyngba ki sienjam ba kyrpang, la pliepaidbah ia ka BetiBachaoBetiPadhao ym tang ban pynkylla ia kane ka jinglong hynrei ruh ban buh nongrim na ka bynta ka lawei ha kaba ki longkmie ki lah ban lamkhmat bad kiewshaphrang.
Ha kine ki shiphew snem ba la leit, ka skhim ka la kiewshaphrang. Katkum ka the Health Management Information System, ka Sex Ratio ha ka ri ha ka por khakhun ka la kiew na ka 918 ha u 2014-15 sha ka 930 ha u 2013-24.
Ka jingleitkhakhun ha ki hospital ka la kiew na ka 61% ha u 2014-15 sha ka 97.3% ha u 2013-24, katba ki jingpynrung kyrteng na ka bynta ka first-trimester ante-natal care ka la kiew na ka 61% sha ka 80.5%. Ka jingpynrung kyrteng ki khynnah kynthei ha ka kyrdan pule secondary ka la kiewna ka 75.51% ha u 2014-15 sha ka 79.4% ha u 2021-22.
Shuh shuh, ka jaka ba suda ha ka jingdon ki khunlung kiba khlad ha ka por kha hapdeng kynthei bad shynrang ka la jan duh, kaba pyni ia ka jingkut jingmut jong ngi na ka bynta ka jingryntih ha ka jinglait im bad jingsumar.
Hapoh ka jingialam ba iohijngai jong u Myntri Rangbah duh jong ngi, ka jingiakhihBetiBachaoBetiPadhao ka la tam palat ia ki jingkhein; ka la pynkylla ia ki jingsngewthuh shaphang ka jingpynkupbor ia ki longkmie.
Ki sienjam kum ka Yashaswini Bike Expedition, ka jingiaid lynti kaba 10,000 km da 150 ngut ki longkmie nongniahthukthuk ha u Risaw 2023, ka pyni ia ka dak jong ka jingkut jingmut kaba skhem ki khun kynthei jong ka ri.
Ka KanyaShikshaPraveshUtsav ha u 2022 ka la pynrung kyrteng biang jan 100,786 ngut ki khynnah kynthei kiba ym leit skul, ka pyni ia ka bor ba ka pule puthi ka wanrah jingkylla ha ka jingim. Ka National Conference on Skilling ka ban jur ia ka jingkongsan ka jingiashim bynta shitrhem ki longkmie ha ki jingtrei, kaba pyniajan ia ngi bad ka thong jong ngi ia ka roi ka par kaba ialam da ki longkmie.
Katba ngi rakhe ia ki shiphew snem jong kane ka sienjam kaba wanrah jingkylla, kalong kaba shai ba ka thong kam pat kut. Ban kot sha ka thong Viksit Bharat, kalong kaba kongsan ban pynthikna ba ki khynnah kynthei bad ki longkmie ki don ha nongrim jong ki sienjam jong ngi ban tei ia ka ri.
Ka India kam lah ban kiewshaphrang tad haduh ba ki khun kynthei bad ki longkmie jong ka ki lah ban shim lutia ki sienjam. Kane kadeika por ia ngi ban shim ia ka sienjam kaba kongsan.
Ngi dei ban pynkhlain ka jingpyntreikam ia ka The Pre-Conception and Pre-Natal Diagnostic Techniques (PCPNDT) Act of 1994, ban weng ia ka jingdon kiba iehnohshiteng por ia ka jingpule, pyniar ia ki prokram ban kyntiew ia ki sap treikam, bad wanrah ki sienjam ba kyrpang ha man ka bynta jong ka jingim jong ki khun kynthei.
Na ka bynta u snem mang tyngka 2023-2024, ka jingiashim bynta ki longkmie ha ki kam ha India kalong 41.7%. Katba kane kalong ka jingkiew kaba kongsan na ki snem ba la leit, ka dang long kaba duna ia ka jingiashim bynta ki Rangbah ha ki kam.
Kum ban shu kdew ruh, ka jingiashim bynta ki longkmie ha ki kam ha ki jaka sor ka kham duna ia ka jingiashim bynta ki longkmie ha ki kam ha ki jaka nongkyndong jong ka ri. Bun ki longkmie ha India, kim ioh jingsiew ha ka kam iarap ha ki iing briew.
Ka jingpyrshang jong ngi kadei ym tang ban kyntiew ia ka jinglong jingman na ka bynta ki longkmie ban ieh noh ia ki kam ha iing bad shim bynta ha ki kam shabar, bad ka wanrah ia ka lad ba ka kam ai jingsumar kan long ka lad kamaijakpoh bad ka lad ban ioh ia ka jinglaitluid ha ka kamaikajih.
Kane ka long ba khnang ba ki longkmie kiba la ioh jinghikai ha ka kam sumar, bad kiba kwah ban trei ia kane, ki lah ban leh da kaba ioh jingmyntoi ha ka jinglaitluid ha ka kamaikajih bad iohi ba ki sienjam jong ki, ki nohsynniang sha ka jingkiew ka ioh ka kot jong ka ri.
Katkum ka World Economic Forum, ka jingpyndapia ka jaka ba suda ka lah ban kyntiew ia ka GDP kylleng ka pyrthei da 20%. Na ka bynta ka India, kane kam dei tang ka kabu – kadei ka jingdonkam. Ka roi ka par kaba ialam da ki longkmie kadei kaba kongsan ban kot sha ka thong jong ngi na ka bynta ka ioh ka kot kaba shi trillion-dollar bad ban long ka ri kaba la kiewshaphrangshuwa u snem 2047.
Ka skhim BetiBachaoBetiPadhao kam dei tang ka prokram; kadei ka jingiakhih kaba la ai mynsiemia ki million bad kyntiew ia ki longkmie kum ki nongialam jong ka roi ka par jong ka India.
Hapoh ka jingialam jong u Myntri Rangbah duh jong ngi, ngi sakhiia ka jingkylla kaba kongsan. Naduh ka roi ka par jong ki longkmie haduh ka roi ka par ba ialam da ki longkmie, ki khun kynthei jong ka India kilong ki nongwanrahjingkylla, ki nongseng kam lajong, bad ki nongialam.Ki kylla sha ki nongialam jong ka jingkiew shaphrang.
Ryngkat lang, ngin kyntiew ia ki jingangnud jong ki bad pynkupbor ia ki jingiaid lynti jong ki, pynthikna ba haba ka India ka dap 100 snem ka jingioh jinglaitluid, kan leh ia kane kum ka ri ha kaba man ki longkmie ki don ka bynta ba kongsan ban saindur ia ka lawei.
