Shillong, Risaw 14: Man ka snem kata ha ka 15th Risaw ka pyrthei baroh ka ju rakhe ia ka ‘World White Cane Day’ kaba la buh kyrpang ia kane ka sngi da ka United Nations ban ithuh ia ki briew kiba don ka jingduna dkhot met ha ka bor iohi ne matlah.
Dei ha ka snem 1979 la rakhe nyngkong ia kane ka sngi ha ri Bilat bad ka jingmut ba kongsan ka long ban kyntu ia ki paidbah bakin sngewthuh ia ka jinglong kyrpang jong ki briew kiba duh noh ia ka bor iohi.
Ïa u diengduh balieh la pynmih nyngkong da u Dr. Richard E. Hoover na ka Ri USA bad une u doctor u ju shna bun ki jait tiar kiba lah ban pyndonkam ha baroh ka pyrthei da ki briew kiba duh noh iaka bor iohi ne matlah.
Kumta u diengduh rong lieh u long ka khmat jong kine ki paralok jong ngi, uba ju iarap haba ki iaid lynti, jam sha shiliang surok, ban kiew ne hiar kali, ban leit sha ki kam, sha ki ophis, ki bank, ki hospital bad kiwei kiwei. Kumta dei ha u diengduh ba ki briew kiba duh noh ia ki khmat ki shaniah tylli.
Katkum ka jingshem jong nga ki briew kiba duna dkhot met ha ka bor iohi ne matlah ki kham khlaiñ ka bor kynmaw, namar ia nga ia phi kim iohi ne ithuh hynrei ki shu kynmaw na ka surkren bad haba ki leit shane shatai tang shisien kim klet shuh ia kato ka lynti tang da u diengduh uba ju ialam ia ki.
Kino kino ki riew paidbah haba phi iohi ia ki briew kiba duna dkhot met ha ka bor iohi ne matlah bad phi kwah ban iarap ia ki, kum ha ki jaka ba bun kali, jaka khim ne bakin jam sha shiliang surok kaba nyngkong kren da ka sur ba jem.
Pynithuh ialade bad sa tyrwa ia ki jingkwah iarap jong phi bad kynmaw haba phi ialam lynti iaki, shah bakin bat ka kti nadien tyrpeng jong phi bad haba phi ialam ban shong kum ha ki shuki, hashwa bakin shong pynbat iaka shuki da ka kti khnang bakin sngewthuh.
Shisien nga kynmaw ha iewduh katba nga dang iaid lynti nga kum ia tyngkhuh bad uwei u nongkit jhur nga la mut ong map ia nga hynrei u kloi tim pynban ia nga da kaba u ong ka khlem khmat bad hangta nga jubab kylla phi uba don khmat balei phim kiar ia nga uba khlem khmat.
La iathuh ba don ki briew kiba duna dkhot met ha ka bor iohi ki leit ban pan jingiarap na uwei u MLA uba ngam kwah pynpaw kyrteng, u kren pynban kumne, tang ia kiba iohi ruh ngam lah ban iarap kumno ngan iarap sa iaki bym iohi bad ngan jubab ia ka jingkren tohmet jong une u MLA, kynmaw phin nym iohshong sah ha kato ka shuki palat ia ka san snem namar ka ktien taddor jong phi ka la pynrem lypa iaphi.
Kumta la kyntu ia nongsynshar ne ki riew paidbah haba phi ia kynduh kum ia kine ki briew kiba ki ju bat da u diengduh ban tba lynti, ha ki jaka iew ne ha kino kino ki bynta to kynmaw ban burom lem ia ki, namar lada nga uba iohi ngam lah ban iarap ne burom ia ki briew ki bym iohi, hato ngan khmih lynti ba U Blei un kyrkhu ba ngan lehbha bad iarap tang ia ki briew kiba iohi.
U bah Startwin u kyntu ruh ia ki nongñiah kali kamai sngewbha ban kyntiew lem ia ki ha ka leit ka wan, namar ki siew bai kali ka juh kum kiwei pat bad haba phi kyntiew iaki, kin kham suki lada jia ba u pulit u phah iaid kloi, iathuh baphi kyntiew kum ia kine ki briew namar ka jingiatreilang ki nongñiah kali bad ki pulit na ka bynta ka bhalang ki briew kiba duhnoh iaka bor iohi, ngi pynpaw ka jingsngewnguh shi katdei eh.
Kumta ki briew ki bym iohi ne matlah ki kham donkam ia ka jingiaburom markylliang namar wat lada kim iohi hynrei ki iai pyrshang katba lah ban iaid ban ieng, ban trei kum kiwei pat, la kadei ha ïing ne ha ka imlang sahlang, la ong u bah Starwin Kharjana President Khasi Disabilities Association seng kmie.
