Ka Burom mar kylliang ka thong ban rakhe Seng Kut Snem: Paia B. Synrem

Shillong, Naiwieng 22: Ka 23 tarik u Naiwieng ka dei ka sngi “SENG KUT SNEM”, ka sngi ka ba ngi rakhe kynmaw burom ïa ka jingseng ïa ka Seng Khasi kaba long ka Seng trai ri trai muluk kaba ïeng rangbah ban da ban ker ban phira ban sharai ïa la ka jong ka jaidbynriew.

Kane ka sngi kan ïai sah bad kan ïai long ka sngi bakhraw jong ka jaidbynriew hi baroh kawei. Kane ka long ka sngi jong ka jingkyrsiew ïa ki khun ka ri ban sngewsarong ban ïeid bad ban tyngkai ïa la ka jong ka jinglong tynrai kum u Khasi.

Ka jinglong jingman jong ka synshar khaddar, ka seng shnong seng thaw kaba thymmai bad ka jingwan krih ban shong ban sah ha Shillong ha ka spah snem kaba khatphra ka la pynlong ïa u khun khasi ban jngai na ka niam ïing niam sem, niam shnong niam thaw bad niam it niam hima.

Kadei ruh ka por jong ka jingwan ban paswut jong ki lyer jong ka jingkylla kiba mih na ki bor synshar bad na ka pyrkhat nongwei kiba la ktah bha ïa ka pyrkhat tynrai jong ka jaidbynriew. Ha kum kane ka por, joit ieng rangbah ki  Khraw Pyrkhat, ki Khraw Jutang kiba long ki ‘Rangkynsai ban seng ia ka Seng Khasi da ka jingthmu ban ïada ïa la ka Ri na ka jingshah ïalam bakla bad ba ka thymmei pyrkhat tynrai kan neh kan khien.

Ka Seng Khasi Kmie mynta u snem ka rakhe ïa ka jingïaid lynti kaba 122 snem naduh ba la seng ïa ka ha ka 23 tarik u ‘Naiwieng, 1899. Lada ngin kyrtiang dien sha kine ki 122 snem ba la ïaid, ka Seng ka la ïeng rangbah jwaiñ ban pynneh pynsah, pynphuh pynphieng bad ban pynshai sha ka pyrthei ïa kaei sap longbriew kaba ka jaidbynriew ka don.

Naduh ba la seng ïa ka, ka Seng Khasi ka angnud ban tehsong ïa ka jaidnynriew Khasi hi baroh kawei. Namarkata, ka khot ka pyrta, ka khroh ka kjor ïa baroh ki para Ri bad ïeit ban ri ïa la ka jinglong ba kyrpang kum ka jaidbynriew namar la seng ïa ka jaidbynriew katkum ka Hukum bad ka Jutang Hok.

Lehse ka jingseng ïa ka Seng Khasi Free Morning School ha Mawkhar ha ka 20 tarik u Jymmang, 1921 kan dei kawei na ki bynta bad ki kam kaba ka Seng ka la shim ka ban shongshap ha ki jingmut jingpyrkhat jong kiba bun.

Ka jingseng skul da ki seng, ki kynhun bad ki ‘riew shimet kam dei kaei kaei kaba ngim pat ïohi ha kane ka Ri jong ngi khamtam ha kine ki sngi kiba mynta.

Ka jingsdang seng ïa ki skul rit (Minor School) ha Ri Khasi ka la sdang naduh ka pdeng jong ka spah snem kaba khatkhyndai bad ka ïai neh ha kane ka kyrdan da bun bun snem namar kam don ka jingangnud na ki nongseng skul ha kito ki por ban kyntiew sha ka kyrdan High School.

Dei naduh ki snem 1875 ter ter ba la lah ban ïohi ïa ka jingsdang ban seng ïa ka Skul Entrance kaba nyngkong eh da u Rangbah Jeebon Roy Mairom bad kiwei ki ‘riew rangbah kaba la tip kum ka Shillong Zillah High School.

Haba kane ka Skul ka lah kiew rasong bha da ka jingwan bun ki khynnah skul, ka Sorkar ha u snem 1880, ka la pynïasnoh lang noh (amalgamated) bad kawei ka Mission Proceeding High School, Mawkhar bad la tip noh kum ka Shillong Government Boys’ High School kaba mynta.

Ha ki por jong ka jingsynshar nongwei, ïa ki skul ha kine ki jaka ki jong ngi, la ai pynïaid ha ki sahep jong Welsh Calvinistic Methodist Mission, kane ka long ruh wat ïa ki skul sorkar. Ki lynnong kiba hikai ha ki minor school ha kato ka por, ki dei kiba na kiba la shu pynkylla sha ka ktien khasi na ki jingthoh kiba sot na ki kot niam kaba ki la wanrah.

Kaba mih na kane ka long, bun ki khynnah kiba ïoh ban leit skul, ki la shah pynklet noh ïa la ka jong ka pyrkhat khasi bad kane ka wanrah ïa ka jingïasngew pher hapdeng paradoh parasnam. Kane ka la pynsyier ïa ki rangbah khasi jong kato ka por bad ki hap ban pyrkhat da kumwei pat.

Ha ka 20 tarik u Jymmang, 1921 la seng ïa ka Seng Khasi Free Morning School ha ïingseng ha Mawkhar. Ka jingsdang ïa kane ka Skul da ka Seng Khasi bad khamtam eh da u Rangbah Rash Mohon Roy Nongrum ka dei namar ka jingangnud ban ai jinghikai bad pynsan ïa ki khynnah ha ki tynrai, nongrim bad ka jingthmu jong ka Seng Khasi.

Kane ka Skul Seng Khasi ka thmu ruh ban ïarap khamtam ïa kito ki khynnah kiba wan na ki longïing longsem kiba duna ha ka jingïoh jingkot. Ki lynnong kiba kane ka skul Seng Khasi ka ai jinghikai, ki dei da ki kot ba la thoh hi da ki nongthoh khasi kum ki jong u Babu Jeebon Roy, Babu Sib Charan Roy, Babu Radhon Singh Berry bad kiwei.

Ha kane ka Skul la pynngam jylliew ha ki khynnah ïa ka Akor Khasi, bad ym tang ban shu pynpule, hynrei pynspel lyndet ban sngewthuh ïa ka kot, “Ka Jingsneng Tymmen shaphang ka Akor Khasi” jong u Babu Radhon Singh Berry.

Ka jingkyntait jong u Rangbah Rash Mohon Roy, kum u nongseng ïa kane ka Skul, ban bud ïa ki lynnong katkum ba la bthah da ka sorkar ka la pynlong ïa kane ka Skul ban duh ban ïoh jingïarap na ka, kumta une u Rangbah nongseng ïa ka Skul, u la hap ban kdat ïa shibun ki dieng pyngkiang, ban kiew ïa ki thiep bad hiar ïa ki jur bad trud ï’u maw u dieng ban pynïaid sha khmat ïa ka Skul.

Ki nong ïaleh laitluid jong ka Ri India kiba kynthup kum u Lala Lajpat Rai, u Mahatma Gandhi bad kiwei ki la noh synñiang sha kane ka Skul ha ki por jong ka jingsynshar nongwei. Hadien ba ka Ri ka la ïoh ïa ka jinglaitluid na ka jingsynshar nongwei, ka la don ka jingkyrmen na ka liang ki nongïalam jong ka Seng Khasi ban dang ïoh shuh shuh ïa ka jingïarap.

Ïa kane ka Skul Seng Khasi kaba la sdang ha ïingseng Khasi ha Mawkhar la pynkynriah noh sha Jaïaw na ka daw jong ka jingkhim than eh ka jaka bad kaba la tip mynta kum Seng Khasi Higher Secondary School, Jaïaw kaba la kynjoh mynta sha u mawmer jong ka jingdap shispah snem.

Ka Jylla mynta kan rakhe pyndonburom ïa ka jingdap sanphew snem ka jong ka bad ka Ri hi baroh kawei pat kan rakhe ïa ka jingdap pura hynñiew phew san snem jong ka jingïoh jinglaitluid na ka synshar nongwei.

Ka Seng Khasi ka rakhe pyndonburom ruh ïa kane ka jingïaid lynti jong ka Seng Khasi Higher Secondary School, Jaïaw sha ka jingdap pura shispah snem. Ai ba ka Skul Seng Khasi kan ïai bteng ka jingaijinghikai ïa ki khynnah ha la ka nongrim jong ka jaidbynriew.

Mynba ka Ri ka dang shah synshar ha ki bor nongwei, ka la don ka jingpyrshang ban pynpait pynpra ïa ka jaidbynriew ha ki rukom bapher. Ha kine ki sngi kiba mynta, ngi bynñiaw ban ïohi ïa shibun ki jingkynthoh khamtam ha ki rynsan jong ka ‘social media’ kiba phiah ïa ka jaidbynriew da ka thaiñ ka dong kaba ngi wan, ka ktien ka thylliej kaba ngi kren bad kiwei pat ki bynta.

Ki jingbeiñ ki jingkynthoh kiba kum kine kim phalang ïa ka Akor Khasi bad ka jinglong sot synlar ka jaidbynriew. Lada ngi dang dei ban sarong ïa la ka jinglong jaidbynriew ka jong ngi, ngi dei ban tip bad sngewthuh ïa ka nongrim kaba ka jaidbynriew ka ïeng. Namar ngi im ha ka por jong kiba bun ki jingïapher wat la ngi long kawei ka jaidbynriew, ngi donkam namarkata, ban ïa ‘burom markylliang’.

Namar katta ka khubor Seng Kut Snem 2021 ka long ban buh ïa ka mat ban “burom mar kylliang” kum ka thong ha ka jingim ka jongngi kaba man la ka sngi. Ka burom mar kylliang ka dei ban long ha baroh ki liang, la ha ka ïing ka sem, ki para marjan ki marpa, ha kano kano ka kynhun bad lympung kabangi don bad khamtam eh ha ka imlang sahlang baroh.

Ngin kynmaw ba ïa ka jaidbynriew la seng nongrim ha ka hok ka shikyntien bad ka kamram jong ngi ka long ban hikai bad pynsngewthuh ïa ki long mynta ïa ka jingjylliew jong ka jingmut jong kine ki kyntien. Ka leh meng lehkhraw kan ym ïalam sha ka jingïabeit hynrei sha ka lynti jong ka jingïapra. Ngi dei ruh ban kiar na kiei kiei ki bym dei hok bad ki bym shong nia.

Khatduh ïawai, ka khublei Seng Kut Snem basuk basaiñ ïa baroh ki parakur ki parakha bad ngin ïa kitbok kitrwiang markylliang ba ngin ia shem bha shem miat ha baroh ki liang bad ba  ngin ‘ïa sei ki soh bathiang’.

What Next?

Recent Articles

Leave a Reply

Submit Comment

*

Where to buy Vidalista Professional 20 Mg (Tadalafil) tablet