Ka jamdien sotnia halor ki dulir-juban-tyrwa jied-lamkhmatda u Bah Raphael Warjri

Shillong, Rymphang 24: Dulir-juban-tyrwa Jied-lamkhmat- ka saiñnia (concept) bad deimynta . Ka Dulir-juban-tyrwa ha ba shim kyllum ka batai ia ka byrta jong ka jingthmu ba la pynmih, ki rukom ba mutthmu matpeitthuh jong ki riew shimet, ki kynhun, ki seng saiñ pyrthei lane ka sorkar ki ba la pynmih paidbah ia kata ka dulir.

Ka Dulir-juban-tyrwa manla ka khep ka kynthup ia ki niashimet ne monjurlang (consensus) bad/ lane kyntiew ka jingmut thymmai ryngkat ki jingmut ba la bthah katkum ba la pynmih mynshwa.

Ka Dienshonhari ka batai ia ka dulir-juban-tyrwa kum ka byrta paidbah ia ki kpait-saiñ-kam, bad jingthmu jong ka kynhun kum ki seng saiñpyrthei. Namarkata, ka Dulir-juban-tyrwa Jied-lamkhmat ka dei ka dulir ba la pynmih ka ba kynthup ia ka byrta shaphang ki nongrim, ki jingthmu.

Ki matpeitthuh, ki kpait-saiñ-kam bad ki kamroilang jong ka seng saiñpyrthei. Ka Dulir-juban-tyrwa ka dei ka ba la khreh-thoh (draft) kyllum da ki Seng Saiñpyrthei da ka ba khmih sani ia ka kam jied-lamkhmat ka ban jia shen ha ka ba la pynmih bad pathai paidbah.

Katkum ba la batai haneng, ka dulir-juban-tyrwa jied-lamkhmat kumba ju long ka kynthup ia ka nongrim jong ka seng saiñpyrthei ha ba ñiew kyllum bad ia ki kpait-saiñ-kam bad kamroilang na ka bynta ka Ri/ Jylla bad ki paidbah naphang.

Kumta ka long kum ka dulir sotktien ne ka matthew jong ki paidbah salonsar halor kaei ba ki seng saiñpyrthei ki ieng. Da ka ba nujor ia kita ki nongrim, ki kpait-saiñ-kam bad ki kamroilang jong ki seng saiñpyrthei, ba ki nongbud nongjied ki lah ban rai ha kano ka seng ba ki dei ban bud ne jied na ka bynta ban kynjoh ia ka ba ki khmihlynti bad ki angnud.

Ki Dulir-juban-tyrwa ha Ri India lyngba ki ryta- ki jingkylla ha ka marmon (trend) bad muttur. Lah ban kdew ba hadien ka jinglaitluid, ki kam jied-lamkhmat ha Ri India la pynlong naduh ka snem 1952 ter ter.

Hynrei baroh ki seng saiñpyrthei kim pat mlien ban pynmih ia la ki nongrim, ki kpait-saiñ-kam, bad ki kamroilang lyngba ka rukom pynmih da ki dulir-juban-tyrwa. Ki seng saiñpyrthei ba heh ki ju pynmih paidbah ia la ki nongrim, ki kpait-saiñ-kam, bad ki kamroilang ym eh lyngba ki dulir-juban-tyrwa.

Phewse, ha ki snem ba dang shen byllai ki Seng Saiñpyrthei na Shityllup-Ri bad na Jylla ki ju pynmih la ki dulir-juban-tyrwa ha manla ki aïom jied-lamkhmat bad kine ki dulir-juban-tyrwa bunsien ki kynthup, nalor ki nongrim tynrai jong ki seng.

Ki kpait-saiñ-kam ba mankhraw (major) kum ka Kpait-saiñ-kam Seispah (Economic Policy), Kpait-saiñ-kam Shabarri (foreign policy), Kamsaiñdur (Plans), Kamroilang bad ki matraikut (issue) ha ka synshar khadar, lada ki wan ha ka bor.

Kine ki kynthup ha ka ba ym pyrkhing tang ha ki kamthong kum ha ba pynthikna ia ka shngaiñlang (social security) pura (comprehensive) na ka bynta kito ki ba shongsyier palat, ban ai-bitdor ha ka pule dangle ba kynsai ia iwei-pa-iwei, ban wengbak ia ki ram rep, kamroilang baibam na ka bynta ki tymmen bad ki nongrep ba raitoi.

Ka lad bhah-sam umdih ba suba bad ka sumar sukher tynrai, ka bhah dawai dashin na ka bynta ki briew ba la mang khnang kum ki thei-iaplok, ki tymmen, ki nongrep, ka ba pynduh ia ka kam treiborbah ki khynnah ter ter. Nalor kata ki don ruh ki marmon thymmai ba la sdang da ki seng dang shen, ha ka ba ki tyrwa pyrshah ia ki kynja mar ba la tip kyllum kum ki mar-ioh-ei.

Ha ka dienshonhari la batai ba ki mar-ioh-ei ki dei kaei kaei ka ba ai khlem da siewdor.  Kine ki kular ki lah ban thew ha ki kynhun ba la buh-thong napdeng ki nongbud kum ki longiing longsem ba duk-khai (BPL), ki ba shah ñiewbeiñ ha ka imlang sahlang, ki kynthei, ki ba anna ter ter, bad kumjuh ruh ia ki nongbud baroh phar.

Ka Pyrman bad lamkynto jong ka Kliar-ïingshari-kmie. Ka Kliar-ïingshari-kmie Badonburom ha ka bishar/ hukum ba 5tarik Naitung, 2013 ha ka SLP(C) No. 21455 of 2008 nalor kiwei kiwei ka la kyntu ia ka Kliar-iktiar Jied-lamkhmat jong ka Ri India ban khreh ki jingkdewlynti halor ka dulir-juban-tyrwa jied-lamkhmat ban kynthup kum ki bynta jong ka Nongmuna Thup-adong Kyntokam. Ka Kliar-iingshari-kmie ka la pyrman bad kyntuba:

Lam kynto: Dkhot (77) jong ka saiñ-bishar na ka Kliar-iingshari-kmie:- (77) Wat lada ka aiñ ka kren shai ba ki kular ha ki dulir-juban-tyrwa jied-lamkhmat ba ym lah ban thew-jingmut kum ka trei-pyrshang bamsap katkum ka Kyndon 123 jong ka Aiñ Mihkhmat Paidbah (RP Act).

Ka jingshisha kam lah ban kyntait ba ka ba sam ki mar-ioh-ei ba kumno kumno, khlem artatien, kin khringmon ia baroh ki paidbah. Ka pynkhynñiuh ia ka thymmei jong ka jied-lamkhmat ba laitluid bad shida ha ka rukom bakhia thew.

Ka Kliar-iktiar Jied-lamkhmat lyngba u nongsaid-nia ruh ka pynpaw kajuh ka jingsngew ha ka dulir-phla bad ha ka ba ksan-nia (argument) ba ka kular kum ki mar-ioh-ei ban bei da ka sorkar ka pynthut ia ka  jied kyrtong ba marryngkat bad pynbyrsieh (vitiate) ia ka kam jied-lamkhmat bad kumta ka pynpaw ia ka mon baskhem ban pyntrreikam kano kano ka lamkyntu ne ka rai jong ka iingshari ha kane ka liang.

What Next?

Recent Articles

Leave a Reply

Submit Comment

*

Where to buy Vidalista Professional 20 Mg (Tadalafil) tablet