New Delhi, Jylliew 30: Ka India ka dei ka ri kaba iar bad ka jingiatylli hapdeng ki jingiapher ba bun ka dei ka jinglong jong ngi. U Myntri Rangbah Duh, u Narendra Modi u la wanrah ia ka jingong, ‘Kawei ka India, ka India kaba khraw’ ban bat ia kane ka jingiar.
Ngi thmu ban don ka India kaba peit bniah ia ka jingim kaba bha. Ka Sorkar India ka dang bteng ia ki sienjam ban pynthikna ba ki jingmyntoi na ki lad ioh jingsumar ha ki ri ka poi sha baroh ki briew, bad kane ka kynthup ruh ia kito kiba don hapdeng ki jingjynjar ha ka imlang sahlang.
Ha India, ki don kumba 706 tylli ki jaitbynriew rilum bad ki don ka bynta kaba 8.6% jong baroh ka jingdon ki briew ha ka ri. Ki riewlum jong ka ri ki long ka bynta kaba pura jong ka deiriti jong ka India. U Myntri Rangbah Duh, u Narendra Modi u la ong, “Ki por ba la dep, kane ka por mynta bad ka lawei jong ka India kan ym long kaba pura khlem ki jaitbynriew tynrai.”
Ka Sorkar India ka ieng skhem na ka bynta ka koit ka khiah bad ka roi ka par jong ki riewlum kum ka kam kaba kongsan jong ka ri, da kaba kynmaw ruh ia ki jingngeit tynrai, ka deiriti, ki jinglong ha ka imlang sahlang bad ka ioh ka kot, ki kynhun jong ki riewlum.
Ka jingpang sickle cell ka dei ka jingeh kaba heh ia ki riewlum jong ka India. Ka sickle cell ka dei ka jingpang ha kaba ki red blood cell jong ki briew ki kylla bad ki iasyriemnoh ia ki rashi. Ia kane ka jingpang ngi ju kham lap ha ki riewlum.
Kane ka buh jingma ia ka lawei jong ki jaitbynriew tynrai bad ka long kaba donkam bha ban tehlakam ia ka jingpur jong kane ka jingpang ha ka por kaba biang. Ki Sorkar ba la leitkim shym la peit bniah ne shim ia ki sienjam kiba donkam ban tehlakam ia kane ka jingpang kumba ngi la iohi ha Italy, Japan bad kiwei kiwei ki ri.
Ka India ka dang iakhunia kane ka jingpang. Nga kwah ban pynpaw ia ka jingsngewnguh ia u Myntri Rangbah Duh uba la pynbna ha ka mang tyngka jong ka Sorkar Pdeng na ka bynta u snem mang tyngka 2023-24 ia ka jingsdang jong ka national campaign “Sickle Cell Anemia Elimination Mission 2047” ban pynduhjait ia ki jingeh kiba iadei bad ka sickle cell.
Ka jingpang sickle cell ka don ha ki ar jait ha ka met ki briew, Kawei ka dei ka Sickle Cell trait, ha kaba ki briew kim pynpaw ia kanokano ka dak jingpang bad ki im ka jingim kaba iaidbeitiaidryntih. Ka jait kaba ar ka dei ha kaba ki dak jong ka jingpang sickle cell ki paw.
Kane ka jingpang ka bun bha ha 13 tylli ki jylla jong ka ri kiba long ka Rajasthan, Gujarat, Madhya Pradesh, Chhattisgarh, Jharkhand, West Bengal, Odisha, Telangana, Andhra Pradesh, Tamil Nadu, Kerala, Karnataka bad Maharashtra. Kane ka jingpang ka don ruh ha 4 tylli ki jylla kiba long ka Bihar, Assam, Uttarakhand bad Uttar Pradeshhynrei kam da jyllei kumba iohi ha kitei kiwei ki jylla.
U briew uba don ka jingpang Sickle Cell Disease (SCD) u don shibun ki jingeh ha ka koit ka khiah kiba kynthup ia ka jingjngan ka met, ka jingthait, ka jing duna snam bad kane ka ktah bha ia ka rukom im jong u. Ki don ki sienjam ban pynduhjait ia ka Sickle Cell Anaemia lyngba ar tylli ki rukom treikam.
Kaba nyngkong ka dei ka jingpeit ia ka jingiada da kaba pynthikna ba ym don ki case kiba thymmai katba kaba ar ka dei ka jingpeit ia ka jingai jingsumar bad ka jingpynbiang ia ki jingdonkam jong ki briew kiba don ia kane ka jingpang.
Ngi dang tei ia ka rukom treikam kaba pura ban peit ia baroh kine ki bynta bad ban pynthikna ia ki lad jingsumar kiba biang bad ka jingpynbiang ia ki jingdonkam jong ki briew kiba don ia ka jingpang Sickle Cell Anaemia.
Lada ar ngut ki briew kiba don ia ka Sickle Cell trait ki iashongkurim, ki khun jong ki ruh ki lah ban ioh ia ka jingpang Sickle Cell. Da kaba wad ia ka Sickle Cell trait ha ki briew shuwa ba kin iashongkurim, ngi lah ban tehlakam ia ka jingpur jong ka jingpang.
Ka tnat ka Koit ka Khiah jong ka Sorkar Pdeng, ha ka jingiatrei lang bad ka tnat Tribal Affairs bad ruh ki jylla ki la saindur ia ka rukom treikam ban screen kumba 70 million ngut ki briew kiba hapdeng ka rta0-40 ka rta kiba dei na ki jaitbynriew rilum bad kiwei kiwei ki jaitbynriew kiba sah ha 200 tylli ki dsitrik jong 17 tylli ki jylla ha kine ki 2 lane 3 snem ban wan.
Ka thong ka dei ban pynduhjait ia ka jingpang Sickle Cell shuwa u snem 2047. Hadien ka screening, yn ai ki smart card ia ki briew ha ka ktien tynrai jong ki kaba plie lad ia ki briew ba kin sngewthuh lada ki khun jong ki ha ki por ban wan ki lah ban ioh ne em ia kane ka jingpang Sickle Cell.
Ban pyntreikam ia kane ka prokram, yn pynbiang ia ki lad peit bniah ha ki kyrdan bapher bapher ban pynthikna ia ka jingiashim bynta ki briew bad ban pynsaphriang jingtip.
Ia ki briew kiba lap ba don kane ka jingpang lyngba ka screening yn plie lad ba kin ioh ia ka jingsumar bad ki dawai dashin, kin ioh ruh ia ki dawai tika na ka bynta kiwei kiwei ki jingpang kin ioh ia ka jingkyrshan ban ioh ia ka bam kaba tei bad kin ioh ruh ia ka jingiasyllok. Yn pynthikna ban pynbiang ia kine baroh.
Ka Sorkar ka la buh lypa ia ka pisa, ka la pyndonkam ia ka teknoloji bad ka la ai jinghikai ia ki nongai jingsumar, ka la pynbiang ia ki jingdon jingem bad ka la pyrshang ban wanrah ia ka jingsngewthuh ha ka imlang sahlang bad ka jingiashim bynta ki briew ban ialeh pyrshah ia kane ka jingpang. Kine baroh ki wan na ka jingkut jingmut bad ki rai ha kaba iadei bad ki polisi.
Lyngba ka skhim Ayushman Bharat, ka ri ka la pynbiang ia ka rynsan jong 1.6 lak ki Health and Wellness Centrenaduh u snem 2018, bad kane ka la don ka bynta kaba khraw ha ka jingialeh pyrshah ia ki khlam kum ka COVID-19.
Kine ki centre kin don ka bynta kaba khraw ha ka jingpynduhjait ia ka jingpang sickle cell bad kiwei kiwei ki jingpang. Ngi la ai jinghikai ia ki nongai jingsumar ha kine ki centre ba kin ai ka jingsumar kaba kham bha ia ki nongpang sickle cell. U Myntri Rangbah Duh unpliepaidbah ia ka Sickle Cell Anaemia Elimination Mission na Madhya Pradesh ha ka 1 tarik u Naitung, 2023.
Kane ka sienjam kan ai bor shisha ia ka jingiakhun pyrshah ia ka sickle cell anaemia. La sdang ruh ia ka web portal da kaba pyndonkam ia ka digital teknoloji ban buddien bad buh ia ki jingtip shaphang ki nongpang sickle cell.
Nga ngeit ba kane ka mission kan plie lad ia ka jingpynduhjait ia ka sickle cell anaemia shuwa u snem 2047, pynthikna ia ka jingpynneh ia ki jaitbynriew rilum jong ka India kiba la pynim ia ka deiriti jong ka ri. Ngin pynthikna ia ka jingkiew shaphrang jong ki, kane ka dei kaba la thoh da u myntri ka tnad ka koit ka khih u Dr. Mansukh Mandaviya.
