Shillong, Nohprah 08: U Bah
Banshai Marbaniang u wei na ki nongtrei mon sngewbha u la ong ba u kwah ban pynpaw shai halor ka jingsniew palat jong ka surok kaba la wanrah ia ka jingeh kaba khraw hapdeng ki para nongshong shnong kiba donkam ban iaid lyngba ka surok Mawphlang, Mawkyrwat, Mawsynram shaduh Balat ter ter. Ki jingeh kiba ktah haba phai lyngba ka surok ki wanrah nyngkong nyngshap ka jing ktah ha ka leit ka wan jong u paidbah ba bun ba lang khamtam eh ha ba phai sha ka pang ka shtiom kaba long ka bynta kaba kongsan eh ba lyngba ka surok kum ba ju pyndonkam haba beh ban ia ka jingsumar kaba paka. Haba ia dei bad kitei ki surok u la pyntip sha ka ophis jong Prime Minister jong ka Ri India.
Katta phew tylli ki snem ki la iaid, katei ka surok ka dang iai sah kumjuh shi kumjuh bad haba peit ha kum kine ki por kiba mynta kiba baroh ngi kyrmen hapdeng ka juk jong ki jing kylla pynban ka la dang ring swai ring sdot shuh haba ia nujor bad kipor kiba la leit noh. Katno phew sien ngin dang hap ban iai kyntu bad iai dawa ia ki jingdonkam kiba kongsan eh khamtam na ki bor Sorkar.
Watla ki jingkylla ki la don hapdeng ki katto katne ki jaka hapoh ka Jylla, pynban ngi dang iohi ia ka jingshah ieh bein bad leh shiliang jong ka Sorkar ia u paidbah ba shong ba sah sha kitei ki thaiñ. Ka jingdawa kaba manla kipor lyngba ki Nongmihkhmat bad kumta ter ter ka la iai bteng bad kine baroh kila shu kut tang ha pdeng ka jingdawa khlem da seisoh eiei ruh em.
Katno tylli ki bor Sorkar kila wan bad ka thong jong ki kaba ha khmat eh ka long ban wanrah ia ki jingkylla pynban haba peit teng teng la iohi pynban ia ka jing ia sylla bad rhah bor da kaba thrang dik dik ban kiew khet khlem da don ka nongrim kaba biang haduh wat ban ieh bein ia u paidbah khlem da khein snep eiei ruh em.
Ngi shong ha ka Ri kaba laitluid khlem da don ka jingniew shiliang iano iano ruh, baroh ngi iaryngkat kyrdan iwei ia iwei pat. Ngi la ioh ban jied da ka mon kaba laitluid ia ki nongmih khmat bad la thung la buh ia ki briew kiba don ka main Rangbah ba kin long ki nonglam ktien ban rah ia ka sur jong u paidbah shapoh ka Sorkar, phewse ka long pynban da khongpong namar ba ngi sngewthuh shai ha kaba khatduh u paidbah u iai sah hi tang u paidbah bad ka sur jong kiba bun ba lang kala jah noh tang shu kut ka por (Election) namar ba la shah rong noh bad shah tyllep noh ha ka rongphong jong ka pyrthei.
Haba peit ngam lah ban shu sngap, “Da ka jingsngew ktang kaba khraw eh na kaliang jongnga kum uwei na ki nongshong shnong jong katei ka thaiñ Mawsynram ngam lah ban shu peit bad bun sien nga la ju pyrshang ban jurip da la ki jong ki khmat ia ka jingeh kaba ki paidbah ka thaiñ ki iakynduh, khamtam eh ha kaba iadei bad ki nongleit nongwan ba man la ka sngi lyngba ka tei ka surok katno kalong ka jingpang nud kaba khraw” bad kam i don jingkyrmen eiei ruh em ban shu kut tang ha ki jing ia kren bad dawa tang hapoh ka Sorkar Jylla,
Dang shen ha u bnai bala dep nga la phah da ka dorkhas (Memorandum) shapoh ka ophis treikam jong u Myntri Rangbah duh jong ka Ri India u Narendra Modi, nga la pynpaw shibun kiei kiei kiba long ki bynta kiba donkam ha kaba phai lyngba katei ka Surok ym tang naka bynta ban kham suk ha ka leit ka wan hynrei ka don ruh ia shibun kiei kiei kiba lah ban wanrah ia ka jingmyntoi bad ruh nalor ba kadei ka surok kaba pyniasoh na kawei ka Ri sha kawei pat kumjuh ruh ka don ia ki jingmyntoi kiba khring ha kaba iadei bad ki kam jngohkai pyrthei bad ha ka liang ka kamai kajih bad ki lad ioh kam ioh jam. Haba phai sha ka surok Mawphlang-Balat Road la donkam ban kyntiew kyrdan ia kane ka surok namar kumba ka paw kane ka surok kumba ia tip lang baroh ka pyniasoh iaka Ri India bad Bangladesh ha kiba bun ki liang bad napdeng kita kadei ka khaii ka pateng bad ka kam jngohkai pyrthei.
Ia katei ka dorkhas nga la phah kopi ruh sha U Myntri Nitin Gadkari ba bat ia ka tnad Road Transport & Highway jong ka Sorkar India, kumjuh ruh nga la phah sha U Myntri Rangbah jong ka Sorkar Jylla Dr. Mukul Sangma bad sha u Ganga Prasad, u ba bat kum u Governor jong ka Jylla Meghalaya lem bad sha u Myntri ka tnad PWD u M M Dango na ka bynta ban sngap bad khmih lem ia ka bynta kaba donkam bad kongsan eh.
Dang ha ki khyndiat sngi ba la leit nga la ioh ia ka jubab ba na kaliang jong ka Sorkar India ka la shim ia ka bynta kaba dei katkum ba la pynbeit bad la phah ruh ban shim khia napoh ka Ministry of Union Road Transport & Highway lyngba ka ophis jong u Superintendent Engineer jong katei ka tnad.
Ka jing kyntu ka long ba ka Sorkar Jylla ka donkam ban peit bha ha kaba iadei bad ki surok bad ruh kan long ka bynta kaba kongsan eh lada ynjin da dei ba phai lem ki khmat sha kine ki thaiñ bad thep ki scheme kiba biang katkum ka jingiaid jong ka por khnang ba kan wanrah jingsuk ia ki paidbah salonsar. nga da kyntu jur ruh ba ha kum kane ka por ba don ka Session jong ka Sorkar Jylla hapoh Assembly ban pynpaw ia ka jingeh ha kaba iadei bad kane ka surok lem bad kiwei pat ki jingdonkam khnang ban wanrah ia ka jingkyntiew ha ka liang ka roi ka par.
Da ki klur tyngka la pynlut hynrei kaei pat kaba sngewsih haba phai sha kane ka surok la iohi tang ki dien pei suda kat haduh teng teng wat ban iaid da ki kali hajan riat ruh ym i nud shuh ka la pyntieng pynsmiej wat ia kiba shong kali bapli.
Haba la pyrshang ban khmih bad bishar lyngba ka RTI kaba nga la ioh pdiang napoh ka Planning Department jong ka Sorkar Jylla lyngba ka State Plan Outlay naduh u snem mang tyngka 2007-2008 haduh 2015-2016 kaba kdew ia ka jingioh pdiang pisa lyngba ka Budgeted Outlay ba la bei da ka Sorkar kmie bad haba phai sha ka jingioh pdiang pisa ha baroh kitei ki snem ka la kot haduh Rs. 3,00,032.00 Klur tyngka tang ha ka tnad Transport. Ka jingpynlut lyngba ki surok bad jingkieng (Road & Bridges) ka la poi sha ka Rs. 2,67,013.00 Klur tyngka, nangta ka bynta jong ka Road Transport ka long Rs. 3,135.00 Klur tyngka bad haba khein kyllum ia kitei baroh ki jing pynlut ka la kot sha ka Rs. 2,70,148.00 Klur tyngka.
Dang ha u snem 2012 kane ka surok MB Road ka la ioh pdiang pisa napoh ka tnad NLCPR kumba Rs. 12.00 Klur tyngka bad shen dang ha u snem ba la lah la ioh biang ban pdiang pisa lyngba ka SPA Scheme haduh Rs. 15.00 Klur tyngka ban maramot bad pynbha ia kane ka surok.
Kumta ka pisa kaba dang tam bym pat lah ban pyn treikam lut baroh ka dang sah kumba Rs. 29,884.00 Klur tyngka. Ka jing kylli kaba mih mynta ka long “hato ka Sorkar lyngba ka Tnad Transport kan leh kumno ia katei ka pisa kaba dang sah la kan pynphai noh ne la kan dang pyrkhat ban leh da kumwei pat?.Ym tang katta, ka la don ruh ka jingioh pdiang pisakyrpang ha kaba iadei bad ki surok lyngba ka tnad Special Area Programme jong ka BAD Road under PWD bad ka jingpynlut lyngba kane ruh ka la kot sha ka Rs. 1950.79 Klur tyngka.
Lada peit ia ka jingioh pdiang pisa jong ka Sorkar Jylla kumba ka paw lyngba ka State Plan Outlay bad Expenditures ka dang kiew dang kiew kat dang mih ki snem. Pynban kaba sngewsih kalong kat shaba phai khamtam sha ki thaiñ nongkyndong kam shym la don kano kano ka jingpyrkhat, la ong u bah Banshai Marbaniang na ka shnong Mawsynram.
